Korowe zaburzenia widzenia

O korowych zaburzeniach widzenia mówimy, gdy badanie wzroku (zarówno okulistyczne, jak i optometryczne) nie wykazuje zazwyczaj żadnych nieprawidłowości w budowie narządu wzroku (gałki ocznej i nerwu wzrokowego), funkcje wzrokowe nie są zaburzone, ale mimo to dziecko widzi inaczej. Możemy mieć do czynienia z sytuacją, w której współistnieją choroby oczu lub zaburzenia funkcji wzrokowych, ale one nie tłumaczą problemów z widzeniem dziecka. Przy korowych zaburzeniach widzenia obserwujemy u pacjenta problem z interpretacją i przetwarzaniem informacji wzrokowych.

W polskiej terminologii Walkiewicz-Krutak zaproponowała używanie terminu „mózgowe uszkodzenie widzenia” w najszerszym kontekście, opierając się na terminologii zaproponowanej przez Jacobson: 

„Termin mózgowe uszkodzenie wi­­dzenia odnosi się do różnych nieprawidłowości w zakresie funkcjonowania wzrokowego dzieci, które wynikają z dysfunkcji w obrębie dróg wzrokowych i/lub ośrodków wzrokowych w mózgu zaangażowanych w procesy związane z widzeniem. Konsekwencjami mózgowego uszkodzenia widzenia mogą być zaburzenia w zakresie funkcji wzrokowych (np. obniżona ostrość wzroku, ubytki w polu widzenia, zaburzona wrażliwość na kontrast), funkcji okoruchowych (np. zaburzenia w zakresie fiksacji wzroku, zaburzenia śledzenia wzrokiem), aktywności motorycznych kontrolowanych za pomocą wzroku (np. trudności z sięganiem po obiekty na podstawie informacji wizualnych) oraz umiejętności wzrokowo-percepcyjnych (np. trudności z rozpoznawaniem obiektów na podstawie cech wizualnych)”.

Termin „kognitywne uszkodzenia widzenia” występuje bardzo rzadko i odnosi się do zaburzeń wyższych funkcji poznawczych opartych na wykorzystaniu informacji wzrokowych (np. rozpoznanie obiektów i ich cech).

Reasumując, w literaturze przedmiotu można odnaleźć trzy terminy: 

• korowe uszkodzenie widzenia (ang. cortical visual impairment),
• mózgowe uszkodzenie widzenia (ang. cerebral visual impairment),
• kognitywne uszkodzenie widzenia (ang. cognitive visual impairment). 
   

Trzy elementy mogące wskazywać na CVI

Gdy podejrzewamy u dziecka ko­­rowe zaburzenia widzenia (CVI), trzy wskazówki mogą nam pomóc w postawieniu prawidłowej diagnozy i skierowaniu na odpowiednią ścieżkę leczenia:

1. Prawidłowe badanie okulistyczne. Jednym z kluczowych elementów wskazujących na CVI jest prawidłowy wynik badania okulistycznego. U dzieci z CVI nie stwierdza się zaburzeń w obrębie samego narządu wzroku lub obserwowane problemy okulistyczne są niewystarczające do wyjaśnienia zachowań wzrokowych dziecka. To oznacza, że struktury anatomiczne oka mogą być w pełni zdrowe, a mimo to dziecko może wykazywać trudności z widzeniem. Badanie wzroku przeprowadzone przez okulistę lub optometrystę, które nie wykazuje żadnych anomalii, kieruje podejrzenia w stronę problemów leżących poza okiem, czyli w mózgu.
    
2. Wywiad. Kolejną istotną wskazówką jest dokładny wywiad medyczny dotyczący uszkodzenia centralnego układu nerwowego. CVI często współwystępuje z różnymi problemami neurologicznymi, takimi jak: mózgowe porażenie dziecięce (MPD), epilepsja, urazy mózgu, udary, wady mózgu, wodogłowie, a także z problemami genetycznymi, metabolicznymi, wadami rozwojowymi oraz chorobami infekcyjnymi. Informacje uzyskane od rodziców lub opiekunów na temat historii zdrowotnej dziecka mogą dostarczyć cennych wskazówek do postawienia diagnozy CVI.
    
3. Charakterystyczne zachowania. Dzieci z CVI często wykazują charakterystyczne zachowania wzrokowe, które zostały szczegółowo opisane przez ekspertów, np. Christine Roman-Lantzy oraz Mary Morse. Zachowania te mogą obejmować trudności z rozpoznawaniem twarzy, preferowanie określonych kolorów, unikanie patrzenia na skomplikowane wzory, lepsze funkcjonowanie wzrokowe w znanym środowisku lub przy niskim poziomie oświetlenia. Obserwacja tych specyficznych wzorców zachowań może być kluczowym elementem diagnostycznym pomagającym odróżnić CVI od innych zaburzeń wzrokowych.
    

Podsumowując, dokładna ocena oparta na prawidłowym badaniu okulistycznym, szczegółowym wywiadzie medycznym oraz obserwacji charakterystycznych zachowań wzrokowych może znacząco pomóc w rozpoznaniu korowych zaburzeń widzenia u dzieci. 

Korowe zaburzenia widzenia – objawy

Korowe zaburzenia widzenia (CVI) są złożonym schorzeniem, które objawia się różnorodnymi symptomami wynikającymi z trudności w przetwarzaniu informacji wzrokowych przez mózg. Poniżej przedstawiono szczegółowy opis objawów, które mogą wskazywać na CVI:

• Widzenie zmienne. Dzieci z CVI mogą doświadczać znaczącej zmienności w zdolności widzenia. Oznacza to, że ich umiejętność widzenia może się różnić z dnia na dzień, a nawet w ciągu jednego dnia. Taka zmienność może być frustrująca dla rodziców i opiekunów, ponieważ dziecko może jednego dnia widzieć dobrze, a następnego mieć z tym trudności.
   
• Unikanie kontaktu wzrokowego. Unikanie kontaktu wzrokowego jest częstym objawem CVI. Dzieci mogą unikać patrzenia bezpośrednio na twarze ludzi, co bywa mylnie interpretowane jako brak zainteresowania lub trudności w interakcjach społecznych. W rzeczywistości wynika to z trudności w przetwarzaniu wizualnych informacji o twarzy.
   
• Słabe reakcje wzrokowe. Reakcje wzrokowe u dzieci z CVI mogą być opóźnione lub osłabione. Mogą nie reagować na bodźce wizualne tak szybko, jak się tego spodziewamy. To spowolnienie reakcji jest wynikiem problemów z przetwarzaniem informacji wzrokowych w mózgu.
   
• Zaburzenie orientacji przestrzennej. Dzieci z CVI mogą mieć poważne trudności z orientacją przestrzenną. Oznacza to, że mogą mieć problem z oceną odległości, co prowadzi do trudności w poruszaniu się w przestrzeni. Mogą częściej się potykać, wpadać na przedmioty lub mieć problemy z nawigacją w znanym środowisku.
   
• Występowanie ubytków w polu widzenia. Często u dzieci z CVI występują ubytki w polu widzenia. Mogą mieć trudności z widzeniem przedmiotów znajdujących się w pewnych obszarach ich pola widzenia, co może wpływać na ich zdolność do wykonywania codziennych czynności.
   
• Korzystanie z widzenia peryferyjnego zamiast centralnego. Dzieci z CVI mogą polegać bardziej na widzeniu peryferyjnym niż centralnym. Zamiast patrzeć bezpośrednio na obiekt, mogą korzystać z bocznego widzenia, co jest wynikiem trudności z przetwarzaniem informacji w centralnym polu widzenia.
   
• Brak lub krótki czas spontanicznego patrzenia. Dzieci z CVI mogą wykazywać brak spontanicznego patrzenia na obiekty lub mogą patrzeć na nie tylko przez krótki czas. Trudność z utrzymaniem spojrzenia może wpływać na ich zdolność do eksplorowania otoczenia i uczenia się nowych rzeczy.
   
• Trudności w utrzymaniu spojrzenia. Utrzymanie spojrzenia na jednym obiekcie może być dla dzieci z CVI bardzo trudne. Mogą szybko odwracać wzrok, co może być mylnie interpretowane jako brak zainteresowania lub skupienia.
   
• Trudności w patrzeniu na nowy bodziec wzrokowy. Dzieci z CVI mogą mieć problemy z patrzeniem na nowe bodźce wzrokowe. Nowe, nieznane przedmioty mogą być dla nich trudne do zrozumienia i przetworzenia, co prowadzi do ich unikania.
   
• Opóźniona reakcja na bodziec wzrokowy. Reakcje dzieci z CVI na bodźce wzrokowe mogą być znacznie opóźnione. Potrzebują więcej czasu, aby zauważyć i zareagować na to, co widzą, co może być szczególnie widoczne podczas szybkich zmian w ot...