Zanim jednak zajmiemy się dyspraksją, warto zrozumieć, co oznacza termin „praksja”. Definicje, z którymi można się spotkać, określają, że jest to „zdolność wykonywania ruchów precyzyjnych i celowych” (Nolte, 2011, s. 318) lub „umiejętność sprawnego wykonywania ruchów złożonych według wyuczonego i utrwalonego w sieci neuronalnej planu” (Podemski, 2011, s. 158).
Należy więc stwierdzić, że o praksji mówimy wówczas, gdy mamy na myśli:
- umiejętność pozwalającą ludziom w odpowiedni sposób reagować na bodźce pochodzące ze świata zewnętrznego,
- zdolność mózgu do podejmowania szeregu skomplikowanych aktywności, takich jak chociażby koordynowanie i wykonywanie niewyuczonych wcześniej czynności,
- proces neurologiczny, w którym poznanie będzie kierowało czynnościami ruchowymi,
- planowanie ruchów bądź czynności.
Praksja jest związana z prawidłową pracą mózgu, a dokładniej z jego określonymi strukturami:
- Płat czołowy jest to obszar odpowiedzialny za zdolność do myślenia abstrakcyjnego.
- Płat ciemieniowy – to tutaj dochodzi do przetwarzania informacji, które pochodzą z receptorów dotyku.
- Płat potyliczny – ściśle związany z tym, jak funkcjonuje zmysł wzroku.
- Płat skroniowy – w nim zachodzą procesy związane ze słuchem oraz rozumiem mowy.
- Móżdżek – kontroluje układ ruchu.
Dyspraksja, czyli co?
Dyspraksja jest pojęciem przeciwnym do terminu „praksja”, oznacza więc brak umiejętności do wykonywania ruchów celowych. Można również w tym kontekście mówić o zaburzeniach planowania motorycznego. Dziecko, które nie ma trudności z planowaniem motorycznym, wyobraża sobie jakiś ruch, planuje go oraz wykonuje. Dzieci dyspraktyczne nie są w stanie powtórzyć tych czynności. Na każdym etapie może dojść do pewnych zaburzeń i w związku z tym ruch wykonywany przez dziecko nie przypomina tego, który został mu zaproponowany.
Dyspraksja wiąże się więc z:
- motoryką dużą,
- motoryką małą,
- mową oraz językiem,
- umiejętnościami związanymi z odnajdywaniem się w społeczeństwie oraz z nawiązywaniem relacji społecznych,
- koncentracją na zadaniu,
- uczeniem się,
- przetwarzaniem wzrokowo-motorycznym.
Można w związku z tym zastanowić się, jakie problemy będą towarzyszyły osobom, które są dotknięte dyspraksją. Do najczęściej wymienianych zaliczyć należy następujące problemy:
- nieprawidłowa dystrybucja napięcia mięśniowego,
- trudności z wykonywaniem ruchów dłoni i placów – pojawiają się trudności z pracą precyzyjną,
- szybka męczliwość,
- nieprawidłowa stabilizacja stawów,
- trudności z przejściem przez linię środka ciała,
- trudności z przygotowaniem swojej własnej koncepcji ruchu oraz brak umiejętności wykonywania określonego ruchu zaproponowanego przez osobę dorosłą lub rówieśnika,
- zaburzenia koordynacji,
- osłabione reakcje równoważne,
- zaburzenia koncentracji, osłabiona umiejętność skupiania się przez wyznaczony czas na wykonywanym zadaniu,
- niska świadomość ciała oraz wykonywanych ruchów,
- widoczna podreaktywność w zakresie odbioru bodźców dotykowych,
- trudności z panowaniem nad swoimi reakcjami, zbyt mocne pobudzenie układu nerwowego,
- nadruchliwość,
- osłabione ruchy gałek ocznych.
Oczywiście nie są to wszystkie trudności. Okazuje się, że dziecko dotknięte tego rodzaju zaburzeniem będzie miało również problem z pewnością siebie. Najczęściej będzie ono unikało ćwiczeń ruchowych, aktywności fizycznej czy wchodzenia w reakcje z innymi osobami, zwłaszcza nieznanymi. Każde niepowodzenie będzie powodowało obniżenie samooceny czy frustrację lub dalsze wycofywanie się. Dziecko może odczuwać smutek, samotność. Czasem może zacząć odgrywać w klasie rolę błazna – widzi bowiem, że jego zachowanie wywołuje chichot ze strony kolegów i koleżanek i uczy się, że jest to jedyny sposób, aby zaimponować innym.
Jest to bardzo przykre, zwłaszcza jeśli spojrzymy na to w kontekście częstotliwości występowania. Okazuje się, że dyspraksja dotyczy 5–10% osób i występuje trzykrotnie częściej u chłopców (Platt, 2014, s. 23, 50). Jej objawy są widoczne już w życiu płodowym i można je już zaobserwować na 6 tygodni przed narodzeniem dziecka (nieprawidłowe lub chaotyczne ruchy płodu, częste obijanie się o ściany macicy, nadruchliwość).
Badania prowadzone nad dyspraksją pokazują również, że często współtowarzyszą jej różne inne trudności (powyżej 50% przypadków), takie jak: specyficzne problemy w uczeniu się, deficyty uwagi, nadpobudliwość psychoruchowa oraz zaburzenia ze spektrum autyzmu.
Jakie więc objawy powinny nas zaniepokoić?
Jest ich naprawdę dużo i myślę, że – podobnie jak ja – często widzicie je u swoich pacjentów.
Są to następujące problemy:
- obniżon...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
