Wyjście na plac zabaw jest często postrzegane tylko jako zabawa, ale można też traktować je jako profilaktykę i leczenie wad postawy, a także wsparcie w procesie integracji sensorycznej. Realizowanie odpowiednich zaleceń w niektórych przypadkach z powodzeniem zastąpi rehabilitację, a z całą pewnością będzie wsparciem zajęć terapeutycznych z zakresu SI lub rehabilitacji.
Praksja, czyli celowe wykonanie ruchu uwzględniające planowanie motoryczne oraz sam proces wykonania, poprzedzona jest pojawieniem się pomysłu na wykonanie czynności. Anna Jean Ayres w swoich pracach podkreślała, że ideacja związana jest z integracją informacji sensorycznych i informuje o zdolnościach językowych dziecka i jego pomysłowości. Opracowała testy oceniające te zdolności. Moim zdaniem ideacja to nie jest kreatywność, jest to coś innego niż wiedza, synteza danych czy logiczne myślenie – jest to coś więcej. To coś, co jakby się po prostu ma i bardzo ciężko jest to początkowo uchwycić, a gdy już się to jednak uchwyci, zmienia to nasze podejście terapeutyczne.
Obserwacja kliniczna jest jednym z najważniejszych narzędzi diagnostycznych pozwalających nam ocenić umiejętności dziecka i stopień zaburzeń integracji sensorycznej. Próby kliniczne powinny być wykorzystywane od czwartego roku życia. W przypadku nieco młodszych dzieci niektóre z nich można również wprowadzić w czasie obserwacji, z jednoczesnym założeniem, że jakość ich wykonania może być nieco słabsza niż u dzieci starszych.
W gabinetach terapeutycznych pojawia się coraz więcej dzieci, które oprócz zaburzeń integracji sensorycznej mają również trudności w obszarze małej motoryki i grafomotoryki. Coraz więcej nas terapeutów ma również uprawnienia do prowadzenia zajęć z terapii ręki. Należy jednak mocno podkreślić, że te dwie płaszczyzny mocno się przenikają i uzupełniają, dlatego na zajęciach z terapii integracji sensorycznej można wprowadzać również ćwiczenia, które będą miały pozytywny wpływ na pracę ręki.
Dojrzałość neurologiczna i procesy przetwarzania sensorycznego opierają się na naturalnych, biologicznych stymulatorach rozwoju, do których należą odruchy niemowlęce (ang. primary reflexes) i nerwy czaszkowe (łac. nervi craniales). Dwanaście par nerwów czaszkowych odgałęzia się bezpośrednio od mózgu, a nie od rdzenia kręgowego.
W poprzednim miesiącu omówiona została hemiplegia. Kontynuując temat terapii integracji sensorycznej u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym (MPD), należy w następnej kolejności omówić diplegię oraz tetraplegię.
Sala do integracji sensorycznej to specjalnie zaprojektowane miejsce, które ma wspierać dzieci w rozwijaniu umiejętności przetwarzania i reagowania na bodźce sensoryczne. Jest wyposażona w różnorodne narzędzia i sprzęty, takie jak: huśtawki, piłki do skakania, teksturowane maty i różnorodne przedmioty do manipulacji. Sala ta stwarza optymalne warunki do stymulacji i treningu zmysłów. Jednak czy takie środowisko jest również odpowiednie do treningu umiejętności społecznych?
Wzrok jest jednym ze zmysłów dalszych, jednak konieczne jest nie tylko sprawdzenie, jak dziecko radzi sobie z odbiorem bodźców wzrokowych, ale również podjęcie działań, które będę wspierały i doskonaliły wzrok. Wzrok pozwala nam przecież poznawać świat i zdobywać nowe doświadczenia. Warto mieć świadomość, że sam proces widzenia nie odbywa się w oku, ale w mózgu. Oko jest tylko rodzajem przekaźnika, dzięki któremu bodźce z otoczenia docierają do odpowiednich obszarów w mózgu. Co ważne, przychodząc na świat, dziecko nie ma w pełni wykształconej umiejętności widzenia. Jest to jedyny zmysł, który doskonali się wraz z rozwojem i jest uzależniony od jakości bodźców wzorkowych, ale też od innych bodźców, które docierają do dziecka od pierwszych miesięcy życia.
Układ przedsionkowy to jeden z najważniejszych układów wpływających na funkcjonowanie człowieka. Jego stymulacja jest niezbędna zwłaszcza w sytuacji, kiedy dziecko ma trudności z akceptowaniem różnych rodzajów ruchu. Tego typu aktywności wpływają pozytywnie na wzmocnienie napięcia mięśniowego, poprawiają koordynację, panowanie nad ciałem oraz planowanie ruchu. Konieczne jest więc uwzględnianie tego typu ćwiczeń w trakcie prowadzonej z dzieckiem terapii. Trzeba mieć świadomość, że sala terapeutyczna powinna być wyposażona w takie sprzęty, jak drabinka, drążek czy ławeczka gimnastyczna. Pozwoli to na urozmaicenie prowadzonych zajęć i da dziecku szansę na budowanie nowych doświadczeń przedsionkowych.
W obliczu rosnącej świadomości na temat znaczenia integracji sensorycznej dla rozwoju dziecka coraz więcej rodziców i opiekunów staje przed wyzwaniem odpowiedniego planowania aktywności dodatkowych, które będą nie tylko źródłem ruchu i rozwoju, ale też zaspokoją indywidualne potrzeby sensoryczne ich pociech. Ten artykuł ma na celu przybliżenie koncepcji świadomego doboru zajęć rozwojowych wspierających integrację sensoryczną. Należy podkreślić przy tym znaczenie zrozumienia profilu sensorycznego dziecka – swoistego „okablowania układu nerwowego”, które determinuje, w jaki sposób dziecko odbiera i reaguje na bodźce z otoczenia. Zajmiemy się tutaj nie tylko identyfikacją tych unikalnych potrzeb sensorycznych, ale również wskażemy konkretne środki do ich realizacji, które będą w harmonii z codziennym funkcjonowaniem i systemem wartości całej rodziny.
Choć było to dawno, bo ponad 20 lat temu, to doskonale pamiętam swoje pierwsze kroki, które stawiałam jako świeżo upieczony terapeuta integracji sensorycznej. Miałam olbrzymie szczęście pracować wówczas u boku wspaniałej terapeutki, która zawsze była na wyciagnięcie ręki i niezwykle chętnie dzieliła się ze mną swoją gigantyczną wiedzą i ogromnym doświadczeniem. Jestem jej za to niezmiernie wdzięczna. Gdy trzeba było, dodawała mi odwagi, innym razem poskramiała mój młodzieńczy wówczas entuzjazm. Uczyła cierpliwości, prowokowała do uważności, analizy i wyciągania wniosków. Dbała o to, by mniejsze i większe błędy, które przecież wszyscy popełniamy, nie stały się moim nawykiem. Pokazała, jak ważne jest, by nie popaść w rutynę, by od czasu do czasu zwątpić w swoje działanie, a przez to dać sobie czas i możliwość zauważania ewentualnych błędów, a co ważniejsze – naprawienia ich. Taki superwizor to skarb. Dziś sama jestem superwizorem i pełnymi garściami czerpię z tamtych doświadczeń.
