Kontynuując tematykę terapii osób dorosłych, przedstawię przykład pacjentki, nazwijmy ją M., która zgłosiła się do mojego gabinetu. Posiadała ocenę procesów sensorycznych wykonaną przez innego terapeutę – przy pomocy wywiadu, kwestionariuszy sensorycznych i prób reaktywności na bodźce sensoryczne stwierdzono u niej zaburzenia integracji sensorycznej o charakterze zaburzeń modulacji pod postacią nadreaktywności we wszystkich systemach sensorycznych.
Autor: Ewelina Bagińska
Gdy rodzice zgłaszają się do gabinetu terapeuty, często pojawia się pytanie o zasadność podjętej decyzji w odniesieniu do trudności, które obserwują u dziecka. Wynika to zazwyczaj z niewiedzy, czy integracja sensoryczna może wpłynąć na tę konkretną trudność i czy jest to właściwa metoda w danym przypadku albo w danym momencie. Czasem niezbędna jest konsultacja u innych specjalistów i eliminacja innych czynników, by móc jednoznacznie postawić hipotezę, że przyczyna trudności jest sensoryczna.
Do gabinetu zgłosili się rodzice chłopca w wieku szkolnym, dokładnie ucznia drugiej klasy szkoły podstawowej, na polecenie nauczyciela. Równocześnie przeprowadzana była też diagnostyka w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Główne trudności chłopca to zwiększona stymulacja oralna oraz otwarta buzia. Jakie działania diagnostyczne zostały podjęte?
Wibracje stanowią jeden z najpopularniejszych bodźców wykorzystywanych w terapii integracji sensorycznej. Dzięki aktywacji receptorów w skórze, takich jak: ciałka Paciniego, Meissnera, Ruffiniego i Merkela, wibracje wpływają na percepcję dotyku oraz propriocepcji. Zastosowanie wibracji w terapii integracji sensorycznej jest szerokie i obejmuje m.in. użycie masażerów wibracyjnych, takich jak: duże dedykowane połączone ze światłem podczerwonym, drobne trójnogi czy szczoteczki elektryczne albo masażery logopedyczne; poduszki i pluszaki wibrujące oraz platformy wibracyjne.
W poprzednim miesiącu omówiona została hemiplegia. Kontynuując temat terapii integracji sensorycznej u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym (MPD), należy w następnej kolejności omówić diplegię oraz tetraplegię.
Praksja, czyli celowe wykonanie ruchu uwzględniające planowanie motoryczne oraz sam proces wykonania, poprzedzona jest pojawieniem się pomysłu na wykonanie czynności. Anna Jean Ayres w swoich pracach podkreślała, że ideacja związana jest z integracją informacji sensorycznych i informuje o zdolnościach językowych dziecka i jego pomysłowości. Opracowała testy oceniające te zdolności. Moim zdaniem ideacja to nie jest kreatywność, jest to coś innego niż wiedza, synteza danych czy logiczne myślenie – jest to coś więcej. To coś, co jakby się po prostu ma i bardzo ciężko jest to początkowo uchwycić, a gdy już się to jednak uchwyci, zmienia to nasze podejście terapeutyczne.
Mózgowe porażenie dziecięce (MPD) to grupa zaburzeń neurologicznych pojawiająca się tuż po urodzeniu lub we wczesnym dzieciństwie, która trwale wpływa na kontrolę mięśniową, równowagę i koordynację nerwowo-mięśniową. Uszkodzenie związane jest z centralnym układem nerwowym, szczególnie z mózgiem. Etiologię, epidemiologię oraz pełną listę objawów pozostawiam do doczytania we własnym zakresie. Podkreślę tylko, że w pracy z dziećmi z MPD wiedza ta ma kluczowe znaczenie dla naszego podejścia terapeutycznego, szczególnie w zakresie zrozumienia pacjenta oraz jego możliwości. Pozwala też nam na wytyczenie odpowiedniego celu głównego.
Najczęściej występująca aberracja chromosomowa – trisomia 21 pary charakteryzuje się wieloma objawami z różnych systemów sensorycznych, w tym wzrokowego i słuchowego, a także z układów anatomicznych wpływających na rozwój sensomotoryczny, jak: układ sercowo-naczyniowy, gastrologiczny, mięśniowy i kostno-szkieletowy. Znajomość ich wszystkich jest niezbędna w procesie planowania terapii i dobierania zabaw, jednak dopiero przeprowadzenie wywiadu wraz z diagnostyką funkcjonalną dostarczają najwięcej informacji o dziecku, które mamy w terapii.
W ostatnim numerze dużo pisałam o wiedzy, budowaniu relacji i o samodzielności, ponieważ uważam, że są to trzy ważne filary w terapii SI u dzieci z niepełnosprawnością ruchową. Jest to bardzo ogólny temat, od którego dobrze jest rozpocząć, by móc w następnych artykułach z tego cyklu kontynuować wątek, rozpatrując konkretne jednostki chorobowe.
Odpowiednie wyposażenie sali do terapii integracji sensorycznej to jeden z głównych warunków prawidłowej terapii zgodnie z zasadami metody określanej jako Ayres Fidelity Measure. Ważnym elementem terapii zaobserwowanym przeze mnie zarówno podczas kursu, jak i podczas oglądania pierwotnych terapii prowadzonych przez Ayres jest wykorzystanie różnych typów materiałów podczas stymulacji. Jak samodzielnie zrobić przydatne pomoce? Zaczynamy!