High need baby. Jak pracować z takimi dziećmi? Jak wspierać ich rodziców?

Samo pojęcie high need baby zostało po raz pierwszy wprowadzone przez Marthę i Williama Searsów, który byli jednocześnie twórcami założeń rodzicielstwa bliskości. To oni zaobserwowali, że niektóre dzieci, ze względu na swój temperament oraz indywidualny rozwój układu nerwowego, wyróżniają się swoimi potrzebami. Najbardziej istotne wydaje się tu zrozumienie, że dziecko nie manipuluje w ten sposób rodzicami i nie chce wymusić pewnych rzeczy, a jego reakcje są często silniejsze od niego. Jednocześnie daje to możliwość zdjęcia z rodziców poczucia winy, które wynika z przeświadczenia, że jest się niewystarczająco kompetentnym, że nie jest się w stanie właściwie zrozumieć potrzeb własnego dziecka i ich zaspokoić. 

Co w takim razie niepokoi rodziców na samym początku? Z czym się muszą mierzyć? 

Dzieci, które są wysoko wrażliwe przejawiają następujące zachowania:

1. Domaganie się przez cały czas bycia w bliskości z rodzicem, ciągłego kołysania, głaskania, noszenia na rękach, uspokajanie się w sytuacji bycia przy piersi/karmienia. Często rodzice zgłaszają, że dziecko jest nieodkładalne, że nie akceptuje leżenia w łóżeczku czy w wózku, że zasypia, tylko leżąc na piersi rodzica (zazwyczaj matki) oraz że próby odłożenia dziecka do łóżeczka kończą się najczęściej wybudzeniem.
    
2. Brak harmonogramu dnia. Dziecko, które jest wysoko wrażliwe, szybko zaczyna się denerwować, w jednej chwili może być uśmiechnięte i spokojne, aby za moment zacząć mocno i intensywnie płakać, nie daje wcześniej żadnych sygnałów, które świadczą np. o byciu głodnym czy zmęczonym. Takie dzieci bardzo szybko można przebodźcować, a potrzeby fizjologiczne, które się u nich pojawiają, powinny być natychmiast zaspokojone, bowiem w innym przypadku pojawia się trudny do ukojenia płacz, a w rodzicu zaczyna narastać duża frustracja związana z tym, że nie wie, w jaki sposób ma postępować.
    
3. High need baby mają zdecydowanie słabszą jakość snu. Często w trakcie rozmów z rodzicami okazuje się, że dzieci potrafią się wybudzać z powodu najdrobniejszego szelestu lub hałasu, dlatego kiedy już zasną, rodzice nie mogą nic robić, żeby ich nie obudzić. Najczęściej w domu jest wówczas bardzo cicho, co jednocześnie utrwala pewne mechanizmy i powoduje, że reakcje na nagły hałas stają się coraz mocniejsze i bardziej intensywne. Dziecko może się również wybudzać z silnym płaczem, który jest trudny do ukojenia. Często taka sytuacja ma miejsce w nocy – dziecko może mieć nawet kilkanaście pobudek w nocy, śpi jednorazowo krótko, a każde wybudzenie okupione jest krzykiem i płaczem.
    
4. Problem z zasypianiem. Najczęściej proces ten trwa długo i wymaga specjalnych zabiegów, np. bujania lub podskakiwania z dzieckiem na piłce rehabilitacyjnej.
    
5. Potrzeba ciągłej uwagi i zainteresowania ze strony rodziców. Dzieci nie są w stanie pozostawać w jednej pozycji czy zajmować się zabawkami na macie. Dla nich ważne jest, aby rodzic był przez cały czas blisko. Ta potrzeba często pozostaje z dzieckiem na dłużej, np. gdy jest starsze, nie jest w stanie bawić się samodzielnie, potrzebuje ciągłej obecności innej osoby obok siebie; nawet jeśli ona się z nim nie bawi, to musi przebywać w tym samym pomieszczeniu i być zainteresowana tym, co ono robi.
    
6. Szybko ulegają rozregulowaniu. Czasem wystarczy, że pojawi się jeden dodatkowy, nieznany bodziec i dziecko nie jest w stanie sobie poradzić z emocjami i napięciem, które jest w tej sytuacji generowane.
    
7. Można zauważyć, że są to dzieci wiecznie niezadowolone, nieszczęśliwe, pomimo tego, że ich rodzice podejmują wiele działań, które mają na celu ułatwienie im poradzenia sobie z tymi trudnymi sytuacjami.
    

Trzeba również zauważyć, że zdecydowana większość dzieci z wysoką wrażliwością potrzebuje ciągłej bliskości i bycia na rękach. Jest jednak również grupa dzieci, która ma problem z odbiorem bodźców dotykowych i będzie negatywnie reagować na próby przytulania, głaskania i dotykania. 

High need baby to dzieci, które często nie mają umiejętności samodzielnego wyregulowania się. Jeśli już pojawiają się u nich trudne emocje, to mogą trwać one bardzo długo. Nie zawsze pomaga przekierowanie uwagi czy przytulenie. Bywa, że napady złości pojawiają się nawet kilka razy w ciągu dnia, a ich intensywność za każdym razem jest bardzo duża. Rodzice dzieci starszych zgłaszają, że nawet drobne rzeczy mogą je wyprowadzić z równowagi, np. nie taki talerzyk, na którym została podana kanapka, nie takie zdanie, sytuacja, w której ktoś inny nacisnął guzik w windzie. Tych przykładów jest naprawdę bardzo dużo. Każdy takich wybuch jest mocno wycieńczający zarówno dla dziecka, jak i dla rodzica. 

Należy jednak podkreślić, że high need baby mają również wiele pozytywnych cech, które wraz z rozwojem będą coraz bardziej wysuwały się na pierwszy plan. O czym tutaj mowa?

1. Dzieci te tworzą silną więź z opiekunem. Oczywiście jest to duże wyzwanie na początkowym etapie kariery edukacyjnej, ze względu na trudności z rozstaniem oraz dłuższy proces adaptacji do nowych warunków. Plusem jednak jest to, że może to prowadzić do silnych relacji z opiekunem, braku obaw przed mówieniem o swoich trudnościach czy problemach. 
    
2. Duża wrażliwość. Dzieci starsze są mocno empatyczne, dostrzegają emocje, które towarzyszą innym, zauważają piękno dzieł sztuki, często się...