Znaczenie palpacji jako narzędzia diagnostycznego
Palpacja stanowi kluczowy element diagnozy zaburzeń integracji sensorycznej (SI), umożliwiając terapeucie wieloaspektową ocenę stanu fizycznego i reaktywności sensorycznej dziecka.
Dzięki celowemu zastosowaniu dotyku o zróżnicowanej intensywności i charakterze specjalista może precyzyjnie ocenić:
POLECAMY
- napięcie mięśniowe – identyfikując hipotonię (obniżone napięcie) lub hipertonię (podwyższone napięcie), które wpływają na koordynację ruchową i postawę,
- konsystencję tkanek – wykrywając zgrubienia, obrzęki lub zmiany w strukturze powięzi, które mogą ograniczać ruchomość stawów,
- punkty spustowe – miejsca nadwrażliwości w mięśniach, często związane z kompensacjami ruchowymi,
- asymetrie mięśniowe i posturalne – np. różnice w ustawieniu łopatek lub miednicy, które mogą wskazywać na nieprawidłowe wzorce ruchowe.
Ocena palpacyjna obejmuje systematyczne badanie kluczowych obszarów ciała, takich jak: kark (np. ocena napięcia mięśnia czworobocznego), obręcz barkowa (sprawdzenie mobilności stawów), tułów (analiza ułożenia żeber i przepony) oraz kończyny (symetria napięcia mięśniowego). Porównanie symetrycznych partii ciała pozwala wychwycić dysproporcje, które często towarzyszą zaburzeniom SI, np. preferencję jednej strony ciała w reakcjach na dotyk.
Proces diagnostyczny krok po kroku:
- Wywiad z rodzicami/opiekunami
Terapeuta zbiera informacje o:
- przebiegu ciąży i porodu (np. niedotlenienie, wcześniactwo),
- kamieniach milowych rozwoju (np. czas samodzielnego siadania, chodzenia),
- codziennych trudnościach (np. unikanie określonych tkanin, problemy z zasypianiem).
Przykładowe pytania: Czy dziecko reaguje płaczem na mycie głowy? Czy unika zabaw piaskiem?
- Obserwacja postawy i wzorców ruchowych
Analizuje się:
- postawę spoczynkową (np. asymetryczne ułożenie głowy, wzmożona kifoza piersiowa),
- jakość chodu (np. szuranie stopami, brak koordynacji ramion),
- manipulację przedmiotami (np. nieprawidłowy chwyt kredki, trudności z zapinaniem guzików).
- Palpacyjne badanie reakcji sensorycznych
Terapeuta stosuje techniki o różnym natężeniu:
- delikatne głaskanie skóry (test reakcji na dotyk powierzchowny),
- głęboki ucisk mięśni (ocena tolerancji na bodźce proprioceptywne).
Reakcje dziecka (np. wycofanie, poszukiwanie dodatkowej stymulacji) pomagają określić profil sensoryczny (nadwrażliwość vs. podwrażliwość).
- Testy funkcjonalne:
- próby równowagi: stanie na jednej nodze z zamkniętymi oczami,
- ocena propriocepcji: test „palec-nos” (wykonywany z zamkniętymi oczami),
- integracja odruchów pierwotnych: np. test ATOS (asymetryczny toniczny odruch szyjny) – ocena utrzymywania się odruchów niemowlęcych.
Mechanizmy działania palpacji – wpływ na układ nerwowy
- Stymulacja receptorów czuciowych:
- Receptory skórne – odpowiadają za detekcję delikatnego dotyku i wibracji, wpływając na mapowanie ciała w mózgu.
- Receptory mięśniowe (wrzeciona nerwowo-mięśniowe) – informują o napięciu i długości mięśni, kluczowe dla planowania ruchu.
- Receptory powięziowe – aktywowane przez głęboki ucisk wywołują rozluźnienie tkanek poprzez pobudzenie nerwu błędnego.
- Modulacja autonomicznego układu nerwowego (AUN):
- Głęboki ucisk (>30 s) – aktywuje przywspółczulny układ nerwowy, obniżając tętno i redukując poziom kortyzolu (np. zawijanie w koc dociążający).
- Techniki dynamiczne (mobilizacje stawów) – stymulują układ współczulny, zwiększając gotowość do działania (np. szybkie wałkowanie kończyn).
- Efekty neurohormonalne:
- Głęboki masaż – zwiększa poziom serotoniny (poprawa nastroju) i dopaminy (wsparcie koordynacji ruchowej), hamując nadmierną reakcję „walki lub ucieczki”.
Palpacja w diagnostyce SI – techniki i ich zastosowanie
- Ocena napięcia mięśniowego przez palpację
Palpacja, czyli świadome badanie dotykiem, pozwala terapeucie na bardzo precyzyjną ocenę stanu mięśni i tkanek dziecka. Podczas badania palpacyjnego specjalista delikatnie, ale zdecydowanie uciska różne partie ciała – kark, obręcz barkową, tułów, kończyny górne i dolne. Szczególną uwagę zwraca się na następujące kwestie:
- Napięcie mięśniowe. Terapeuta sprawdza, czy mięśnie są odpowiednio napięte, czy występuje wiotkość (hipotonia), czy też nadmierna sztywność (hipertonia). Mięśnie prawidłowo napięte są sprężyste i elastyczne, natomiast zbyt wiotkie mogą wskazywać na obniżoną aktywność układu proprioceptywnego, a zbyt napięte – na przeciążenia lub kompensacje ruchowe.
- Konsystencja tkanek. Badanie palpacyjne pozwala wykryć zgrubienia, punkty spustowe, obrzęki czy inne zmiany w strukturze tkanek, które mogą ograniczać ruchomość i wpływać na sposób poruszania się dziecka.
- Symetria napięcia. Porównanie napięcia mięśniowego po obu stronach ciała pozwala wykryć asymetrie, które często świadczą o nieprawidłowych wzorcach ruchowych lub kompensacjach.
Przykład praktyczny: Jeśli podczas badani...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
