Odruchy wczesnodziecięce i ich wpływ na funkcjonowanie dziecka

WARSZTAT TERAPEUTY

Odruchy wczesnodziecięce pomagają dziecku opanować umiejętności ruchowe oraz dają możliwość prawidłowego reagowania w odpowiedzi na bodźce sensoryczne. Niestety, im dłużej są z dzieckiem, tym powodują więcej nieprawidłowości w jego funkcjonowaniu. Warto przyjrzeć się kilku odruchom, żeby wiedzieć, co powinno powodować „zapalenie się u nas czerwonej lampki” i wpłynąć na dodatkowe konsultacje np. u terapeuty odruchów wczesnodziecięcych.

Odruch Babkina

Pierwszym odruchem, któremu należy się przyjrzeć, jest odruch Babkina, nazywany również odruchem dłoniowo-bródkowym. Jego pojawienie się w pierwszych miesiącach życia dziecka daje szansę na kształtowanie się prawidłowej koordynacji ręka – usta, a co za tym idzie – wpływa na takie umiejętności, jak: rozwój mowy, jej płynność czy zdolności komunikacyjne. Odruch ten zaliczany jest do grupy odruchów ustno-twarzowych. W jaki sposób można wywołać ten odruch u dziecka? Przede wszystkim należy zadbać o to, aby nasz podopieczny był spokojny, wypoczęty i wyspany. Należy ułożyć dziecko na plecach lub w pozycji półleżącej. Osoba dorosła wykonuje nacisk kciukiem na dłoni dziecka, dokładnie na środku tej dłoni. W konsekwencji dziecko przyciąga głowę do klatki piersiowej, delikatnie otwiera usta oraz wysuwa język na zewnątrz. 


Rysunek 1. Odruch dłoniowo-twarzowy Babkina. 
Źródło: Rybacka J., Wprowadzenie do metody Svetlany Masgutovej; https://masgu.com/wp-content/uploads/2024/02/Neurosensomotoryczna-Integracja-Odruchow-mgr-Joanna-Rybacka.pdf

Odruch ten kształtuje się w okresie życia płodowego, około dziewiątego tygodnia i powinien zintegrować się do około czwartego miesiąca życia dziecka. Jego brak w tych pierwszych miesiącach życia dziecka jest nieprawidłowym objawem. Stanowi bowiem podstawę do karmienia piersią oraz rozwijania umiejętności związanych z jedzeniem. Oddziałuje również na powstawanie i rozwijanie koordynacji ręka – mowa. Jego rozwój przyczynia się także do rozwijania innego odruchu pierwotnego – asymetryczno-tonicznego odruchu szyjnego. 

Jeśli dziecko ma niezintegrowany odruch Babkina, pojawia się szereg dodatkowych trudności, do których należy zaliczyć następujące:

  • nieprawidłowa dystrybucja napięcia mięśniowego w obrębie górnej części ciała, co w konsekwencji prowadzi do osłabienia w zakresie kontroli własnego ciała;
  • asymetria głowy oraz twarzy;
  • pojawienie się kompensacji w postaci mocnego zaciskania dłoni w pięści, zaciskania żuchwy oraz zgrzytania zębami;
  • nieprawidłowości w rozwoju takich umiejętności, jak: ssanie, połykanie, gryzienie, przeżuwanie oraz jedzenie – najczęściej dziecko wykształca słaby model rozwoju tych umiejętności. 
     

Odruch Babkina, który nie zostanie zintegrowany do czwartego miesiąca życia, powoduje różne trudności u dziecka, takie jak: problem z wyrażaniem emocji, nieprawidłową ekspresję twarzy, niedomykanie ust czy nadmierną ruchliwość języka. Jakie więc zachowania powinny wzbudzić w nas niepokój, gdy na diagnozę trafia dziecko starsze? 

Jakie objawy świadczą o niezintegrowanym odruchu Babkina? Można zauważyć następujące reakcje:

  • zdiagnozowanie opóźnionego rozwoju mowy, trudności z wymową, artykulacją;
  • wkładanie różnych przedmiotów do buzi, zgryzanie ołówków, kredek, ubrań, włosów;
  • trudności z koordynacją ręka – usta, tzn. dziecko ma problem z trafianiem jedzeniem do ust, rozlewa napoje;
  • mała zręczność manualna;
  • brak funkcjonalnego chwytu narzędzia pisarskiego;
  • liczne, niekontrolowane ruchy języka, zwłaszcza podczas ćwiczeń związanych z rysowaniem czy wycinaniem;
  • zaburzenia w obrębie ekspresji twarzy i dynamiki ruchów kości czaszki.
     

Jakie ćwiczenia można więc zaproponować rodzicom? Należy przede wszystkim zachęcać dziecko do jedzenia twardych przekąsek, takich jak: skórka od chleba, jabłka, marchewki, suszone owoce, zmrożone owoce, kostki lodu. Idealnym rozwiązaniem będzie także masowanie dłoni dziecka. Warto przede wszystkim uciskać każdą dłoń na środku po 3–5 sekund, jednocześnie kontrolując oddech dziecka i to, co dzieje się z jego twarzą. Jeśli widoczne jest rozchylanie ust, należy drugą ręką spróbować zamknąć delikatnie usta dziecka. Oddech powinien odbywać się przez wdech powietrza nosem oraz wydech ustami. Podobnie ma się syt...

Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI