Praca z dzieckiem z zespołem Downa – wskazówki, ćwiczenia, zasady

Na samym początku warto przypomnieć sobie, jakie cechy w wyglądzie zewnętrznym charakteryzują dzieci z zespołem Downa. 

Zalicza się tutaj:

• skośnie w górę ustawione szpary powiekowe,
• zmarszczkę nakątną,
• małą szczękę,
• krótki grzbiet nosa,
• małe uszy,
• spłaszczony profil,
• język z bruzdami,
• zwężony przewód słuchowy. 
   

Dzieci z zespołem Downa borykają się z zaburzeniami wzrostu, rozwoju oraz ze zmianami strukturalnymi mózgu. Sprawia to, że towarzyszy im niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim lub umiarkowanym. Badania prowadzone nad zespołem Downa pozwalają na wyodrębnienie dwóch odmiana tego zespołu: typu tarczycowego, który wiąże się z niedoczynnością tarczycy, oraz typu przysadkowego. 

Co więc będzie charakteryzowało ten pierwszy typ? 

Poniżej główne objawy, które towarzyszą dzieciom z zespołem Downa typu tarczycowego:

• niski wzrost,
• nadwaga,
• niezgrabna sylwetka – dzieci te są raczej krępe i grubokościste,
• kończyny, które są krótkie,
• twarda skóra mająca pożółkły kolor,
• słomiane włosy,
• język, który jest długi, szeroki i gruby,
• ochrypły głos. 
   

W związku z faktem, że ten rodzaj zespołu Downa skorelowany jest z zaburzeniami tarczycy, to należy podkreślić, że odpowiednie leczenie oraz właściwa dieta pozwalają na zmniejszenie dysharmonii rozwojowych i poprawę funkcjonowania psychofizycznego. 

Dzieci z zespołem Downa o typie przysadkowym charakteryzuje:

• niski wzrost,
• niższa masa cała, 
• smukła, drobnokoścista sylwetka,
• raczej smukłe kończyny,
• włosy, które są cienkie i rzadkie,
• skłonność do tracenia włosów, łysienia plackowatego,
• głos przenikliwy, raczej szorstki i wysoki. 
   

Oprócz cech fizycznych, należy zwrócić uwagę na to, że u dzieci w zespołem Downa pojawia się wiele zaburzeń o charakterze medycznym, np. wady serca, wiotkość układu więzadłowo-stawowego oraz nieprawidłowości w budowie układu kostnego, co wpływa na to, że często przyjmują one nieprawidłową postawę ciała i mają wiele wad postawy, takich jak np.: płaskostopie, koślawość kolan, wystające łopatki, płaska klatka piersiowa, pochylona do przodu miednica czy zaburzenia w zakresie koordynacji ruchów kończyn. 
Dzieci z zespołem Downa mierzą się również z wadami układu pokarmowego, które wpływają na zaparcia, biegunki, zaburzenia łaknienia oraz wchłaniania, ulewanie i trudności w połykaniu pokarmu czy niedrożność dwunastnicy. Oczywiście nie są to wszystkie trudności, bowiem bardzo często diagnozuje się u tych dzieci niedosłuch, problemy ze wzrokiem, wady układu oddechowego wpływające na trudności w opanowaniu umiejętności mówienia oraz na to, że wymowa jest często niewyraźna i ma znamiona bełkotu. Wszystko to jest połączone z niedojrzałością układu odpornościowego, a więc wzrasta podatność tych dzieci na zarażenie wirusowe czy bakteryjne.
Wszystko to wpływa na problemy z rozwojem fizycznym, społecznym, emocjonalnym, intelektualnym dziecka oraz oddziałuje na rozwój integracji sensorycznej. Wiadomo bowiem, że zaburzenia integracji sensorycznej idą w parze z niedojrzałością układu nerwowego. 

U dzieci z zespołem Downa można zaobserwować następujące zaburzenia motoryczne

• Obniżone napięcie mięśniowe całego ciała. Dzieci mają problem z prawidłową dystrybucją napięcia mięśniowego, nie są w stanie zapanować nad swoim ciałem ani skontrolować swoich ruchów, mają trudności z wykonywaniem ćwiczeń fizycznych, często również towarzyszy im otwarta buzia, język jest wystawiony na zewnątrz i pojawia się ślinienie. Jakie ćwiczenia będą się tutaj dobrze sprawdzały? Przede wszystkim te, które wpływają na umiejętności lokomocyjne, np. czworakowanie, czołganie, turlanie się, wykonywanie podskoków w miejscu. Warto wprowadzić zabawy związane ze wspinaniem się. Dobrze, żeby usprawniać umiejętności oparte na naśladowaniu ćwiczeń wykonywanych przez rodzica lub terapeutę.
   
• Opóźniony rozwój motoryczny. Dziecko z zespołem Downa osiąga poszczególne umiejętności później niż jego rówieśnicy. Trudność sprawia opanowywanie takich umiejętności, jak: siedzenie, stanie, chodzenie czy rozumienie komunikatów i samodzielne formułowanie pierwszych wypowiedzi. Są to problemy, które można zauważyć około pierwszego roku życia i które pogłębiają się wraz z upływem kolejnych miesięcy. Warto więc podejmować od pierwszych...