Dla specjalistów i rodziców istotne jest, aby praktyka terapeutyczna bazowała na dowodach wynikających z aktualnych badań naukowych, gdyż tylko taka postawa zapewnia podejmowanie właściwych decyzji związanych z planem terapii, warunkuje jej skuteczność, a często także możliwość ubiegania się o finansowanie usług terapeutycznych [1].
Dziś już wiadomo, że dzieci z ASD przejawiają wyraźne objawy zaburzeń SI. Wyniki badań wskazują, że u około 70–85% dzieci z ASD rozpoznaje się zaburzenia SI [2].
Wysoka częstotliwość występowania problemów w zakresie przetwarzania sensorycznego u osób z ASD wpłynęła na fakt, iż podczas prac nad klasyfikacją diagnostyczną DSM-5 (American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Metal Disorders, 2013) uwzględniono nietypowe reakcje na bodźce sensoryczne jako jeden z możliwych objawów ASD w obszarze ograniczonych, powtarzalnych wzorców zachowań, zainteresowań lub aktywności [3].
Zbadano, że u dzieci i dorosłych z ASD wrażliwość sensoryczna ma większy wpływ na ich życie niż problemy z zawieraniem przyjaźni, kierowaniem emocjami czy znalezieniem zatrudnienia [4]. Tony Attwood w swojej książce cytuje osoby z ASD, które opisują negatywny wpływ zaburzeń IS na ich funkcjonowanie emocjonalne, społeczne i psychofizyczne [5].
Dowell i współautorzy zasugerowali, że oprócz zaburzeń modulacji sensorycznej, nieprawidłowe wzorce IS, takie jak somatodyspraksja czy zaburzenia przedsionkowo-posturalno-bilateralne, mogą również wpływać na życie i funkcjonowanie osób ze spektrum autyzmu. Mimo że zaburzenia te nie są wpisane jako cechy diagnostyczne, coraz więcej dowodów wskazuje, że znaczne trudności w funkcjonowaniu osób z ASD mogą mieć podłoże w tych nieprawidłowych wzorcach sensorycznych [6]. Badacze zauważyli, że dzieci z ASD wykazują deficyty w zakresie somatodyspraksji, zaburzeń posturalno-okoruchowych oraz bilateralnej integracji i sekwencjonowania równie często jak w zakresie reaktywności sensorycznej oraz że są one podstawą problemów związanych z uczestniczeniem w życiu społecznym w szkole i w domu [7].
Dziś wiadomo, że metoda integracji sensorycznej jest jedyną formą oddziaływań terapeutycznych, która odpowiada na wyżej wymienione deficyty.
Czy zatem stosowanie metody integracji sensorycznej wpływa pozytywnie na funkcjonowanie osób z ASD? Czy można potwierdzić skuteczność stosowania tej metody w odniesieniu do osób z ASD?
Informacje na temat skuteczności różnych metod w terapii autyzmu ukazały się w 2009 r. w raporcie wydanym przez Międzynarodowe Centrum Autyzmu w Stanach Zjednoczonych. W ciągu następnych 6 lat uzupełniono raport o nowe wyniki badań i w 2015 r. opublikowano uaktualnienie. W raporcie zasugerowano zaliczenie terapii IS do metod nieustanowionych [8], co rozpoczęło falę dyskusji na temat zasadności stosowania tej strategii terapeutycznej, a jednocześnie skłoniło badaczy do dalszych poszukiwań odpowiedzi na ten temat. W rezultacie opublikowano liczne wyniki badań, które potwierdziły skuteczność stosowania metody IS w odniesieniu do dzieci z ASD.
Wyniki pracy badawczej
W 2020 r. opublikowano wyniki pracy badawczej, w której dokonano oceny skuteczności działania metody IS w terapii dzieci z ASD [9].
Grupę badaną stanowiło 62 dzieci ze średnią wieku 43,41 miesięcy (±43,67) – 56 (90,32%) chłopców i 6 (9,68%) dziewczynek. Ocenę procesów IS u 31 dzieci przeprowadzono z wykorzystaniem Testów Południowo-Kalifornijskich, zaś u pozostałych dzieci, z uwagi na deficyty intelektualno-motoryczne oraz/lub wiek, dokonano subiektywnej oceny modulacji bodźców zmysłowych.
Wyniki przeprowadzonych badań wskazały jednoznacznie, że wszystkie włączone do badania dzieci wykazywały zaburzenia sensoryczne w obrębie modulacji bodźców przedsionkowych, proprioceptywnych i słuchowych. W badanej grupie 94,4% dzieci z autyzmem i 100% dzieci z ZA wykazywało deficyty w zakresie modulacji bodźców dotykowych. Jednak w obrębie zmysłu wzroku, smaku i węchu nie wszystkie dzieci wykazywały deficyty. Ponadto badania wykazały, że wśród dzieci z autyzmem i ZA, oprócz zaburzeń w obrębie reaktywności układów zmysłowych, 54,83% dzieci wykazywało także objawy zaburzeń posturalnych, 41,93% – objawy zaburzeń integracji bilateralnej i sekwencjonowania, a 29,03% – objawy somatodyspraksji. Należy przy tym zauważyć, że niektóre dzieci wykazywały jednocześnie kilka zaburzeń.
Do określenia natury dysfunkcji sensorycznej zastosowano Południowo-Kalifornijskie Testy Integracji Sensorycznej przeznaczone do badania dzieci w wieku od 4 do 11 lat. Ponadto w badanej grupie do diagnozy metodą IS wykorzystano: wywiad z rodzicem, Kwestionariusz rozwoju sensomotorycznego dziecka (opr. Z. Przyrowski), Kwestionariusz wrażliwości dotykowej (opr. Z. Przyrowski), Obserwację kliniczną (opr. Z. Przyrowski) oraz obserwację swobodną i kierowaną.
...