Widzenie ma charakter multisensoryczny, a jego rozwój jest związany z:
POLECAMY
- integracją sensoryczno-motoryczną,
- prawidłowym poziomem napięcia mięśniowego w aparacie gałkoruchowym oraz w obrębie ciała,
- koordynacją ruchową i znajomością schematu ciała,
- orientacją przestrzenną i kierunkową,
- reaktywnością układu nerwowego,
- funkcjami poznawczymi.
Badania przedmiotu wykazują, że ok. 9–10% populacji dzieci poniżej 6 r.ż. ma wady wzroku.
Charakterystyczne przejawy zaburzeń widzenia w codziennym funkcjonowaniu u małych dzieci to:
- manipulacja zabawkami bez kontroli wzroku,
- nieprawidłowa koordynacja ruchów głowy i oczu,
- brak zainteresowania małymi zabawkami, układankami i obrazkami,
- opóźniony rozwój ruchowy i trudności z samoobsługą,
- unikanie zabaw i gier ruchowych,
- trudności z wchodzeniem i schodzeniem ze schodów, krok dostawny utrzymujący się po 32. miesiącu życia.
Niepełnosprawności funkcjonowania narządu wzroku określa się na podstawie oceny stopnia ostrości wzroku do bliży i dali oraz zakresu pola widzenia.
U słabowidzących ostrość wzroku wynosi 5–33% jego prawidłowej wartości. W przypadku takiego dziecka korekcja okularowa nie poprawia w zasadniczy sposób zdolności widzenia, ale stopień kompensacji wzroku przez inne zmysły.
Przyczyny zaburzeń widzenia to najczęściej:
- czynniki genetyczne i wady wrodzone,
- uszkodzenia okołoporodowe i wcześniactwo,
- nieprawidłowa budowa aparatu optycznego oka,
- choroby okulistyczne i współistniejące,
- urazy oczu i mózgu.
Niedowidzenie (ang. amblyopia), nazywane również „leniwym okiem”, polega na obniżeniu ostrości wzroku pomimo zastosowania właściwej korekcji szkłami.
Co jeszcze wskazuje na to, że dziecko może źle widzieć? Zwykle mruży i pociera oczy, skarży się na bóle głowy, pieczenie oraz swędzenie zaczerwienionych oczu. Podczas patrzenia z bliska przechyla głowę i ustawia ją pod różnym kątem, co powoduje asymetrię ciała prowadzącą do wad postawy. Charakterystyczne jest też zamykanie jednego oka. Może mieć rozszerzone lub asymetrycznie ustawione źrenice.
Wady i choroby układu wzrokowego w znaczący sposób negatywnie wpływają na percepcję wzrokową. Właściwy poziom tej funkcji zwłaszcza u młodszych dzieci jest niezbędny w opanowaniu technik szkolnych.
W pracy terapeutycznej i dydaktycznej przy niedowidzeniu należy zawsze uwzględnić współistniejące u dziecka choroby i zaburzenia, takie jak:
- padaczka dziecięca,
- lęki,
- choroby, zaburzenia i bóle somatyczne,
- symptomy neurotyczne spowodowane przewlekłym stresem,
- opóźniony i zaburzony rozwój motoryczny,
- nadreaktywność ruchowa,
- znacznie obniżony poziom koncentracji uwagi wzrokowo-słuchowej.
Niezwykle istotne jest także ustalenie, czy dziecko ma niepełnosprawność wzrokową od urodzenia lub nabytą, czy poziom widzenia utrzymuje się na tym samym poziomie lub pogarsza się.
W procesie nauczania dzieci z niedowidzeniem wymagane są specjalistyczne metody pracy i pomoce edukacyjne.
Podział i charakterystyka kategorii dzieci z uszkodzonym wzrokiem
Dzieci słabowidzące stanowią zróżnicowaną grupę, jeśli chodzi o zakres i sposób widzenia.
Badacze przedmiotu wyróżniają wśród nich cztery zasadnicze grupy (Majewski T., 2002):
- Z uszkodzeniami widzenia centralnego – u których widzenie waha się pomiędzy 6–25% prawidłowej ostrości. Spostrzegają tylko duże obiekty, ale nie dostrzegają ich cech charakterystycznych i nie widzą małych przedmiotów.
- Z wysoką krótkowzrocznością (często uwarunkowaną genetycznie), która powoduje duże trudności w spostrzeganiu obiektów z większej odległości. Mimo korekcji (soczewkami lub szkłami optycznymi) mają charakterystyczne problemy z akomodacją, ponieważ na skutek pogorszenia elastyczności soczewki oka występuje zmniejszenie ostrości widzenia szczególnie podczas zmian odległości obiektów, na które patrzymy (blisko – daleko). Dzieci te spostrzegają jedynie przedmioty znajdujące się blisko.
- Z zawężeniem i uszkodzeniem widzenia obwodowego, tj. z ubytkami w polu widzenia. Znacznie ogranicza to całościowe spostrzeganie przestrzeni oraz zaburza orientację i swobodne poruszanie się w otoczeniu.
- Z zaburzeniami widzenia obuocznego, które występuje najczęściej w zezie i w dużych różnicach ostrości wzroku w obu oczach. Powoduje to trudności lub brak widzenia głębi (widzenie trójwymiarowe) oraz znacznie utrudnia ocenę odległości i kierunków w przestrzeni.
Przy niedowidzeniu występują problemy z rozpoznawaniem barw, z widzeniem o zmierzchu oraz nadwrażliwość na światło słoneczne.
Małe dzieci z niedowidzeniem znajdują się w grupie ryzyka zaburzeń rozwojowych, w tym dysfunkcji sensomotorycznych oraz SPD. Wymagają wczesnej interwencji i w zdecydowanej większości – terapii SI.
Rozwój motoryczny i sensoryczny u dzieci z niepełnosprawnością wzrokową jest nie tylko opóźniony, ale ma swoją specyfikę. Dla osób niedowidzących zmysł dotyku ma szczególne znaczenie, ponieważ negatywnie wpływa zarówno na ich rozwój emocjonalny, jak i fizyczny.
Znaczna część spośród takich dzieci jest bierna i w ograniczony sposób odbiera inne bodźce zmysłowe, a także słabo lub nieadekwatnie na nie reaguje.
Tendencja do unikania aktywności ruchowych powoduje,...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
