Terapia integracji sensorycznej w pracy z osobami dorosłymi

Dziecko mające problemy z od­­biorem bodźców sensorycznych staje się osobą dorosłą dokładnie z takimi samymi problemami. Trudnością jest jednak to, że oczekiwania społeczne ulegają znacznej zmianie i zachowania, które były akceptowane społecznie w dzieciństwie, stają się swoistym wynaturzeniem w wieku nastoletnim lub w dorosłości. 

Ich konsekwencje są zauważalne w róż­­nych sferach i polegają na  tym, że u da­­nej osoby mogą się pojawiać następujące trudności:

• Trudności z regulacją emocji i stresu. Oznacza to, że osoba może się szybko denerwować, zwłaszcza w sytuacji, w której znajduje się w tłumie lub jest wystawiona na długotrwały hałas i/lub przeciążenie informacjami dochodzącymi z otoczenia. Jednocześnie towarzyszą temu często: nadmierne napięcia w ciele, trudności z wyciszeniem się, uspokojeniem, złapaniem balansu oraz stany lękowe czy napadowe, które są bardzo trudne do zrozumienia przez rodzinę czy przyjaciół. Taka osoba może się również mierzyć z depresją.
   
• Zaburzenia w zakresie czucia własnego ciała oraz w obszarze koordynacji ruchowej. Nastolatkowie lub osoby dorosłe mogą mieć problem z planowaniem ruchu, więc będzie im trudno nauczyć się jazdy na nartach, łyżwach, tańca czy innego sportu wymagającego koordynacji. Mocno związane są z tym problemy z równowagą oraz ogólna niezgrabność ruchowa. Często u takich osób występuje nieprawidłowa dystrybucja napięcia mięśniowego, co wpływa jednocześnie na wzmożoną męczliwość. 
   
• Nadwrażliwość lub podwrażliwość na bodźce. Jeśli takowa pojawia się w dzieciństwie i jeśli nie były podejmowane żadne działania terapeutyczne, to można założyć, że osoba dorosła również będzie mierzyła się z tego typu problemami, co odbije się na jej koncentracji, umiejętności radzenia sobie z różnymi sytuacjami codziennego życia, a może również wpływać na to, że pojawi się u niej podatność na przebodźcowanie.
   
• Problemy z uczeniem się oraz wykonywaniem obowiązków zawodowych. Wynikają one w szczególności z trudności z utrzymaniem uwagi w dynamicznym, ciągle zmieniającymi się środowisku. Człowiek borykający się z zaburzeniami integracji sensorycznej będzie mniej wydajny, częściej zmęczony, a co za tym idzie – zdecydowanie częściej będzie popełniał błędy. Charakterystyczna jest tutaj również niechęć do zmian czy potrzeba izolacji od innych, co może być odbierane jako bardzo pejoratywna cecha charakteru. 
   
• Problemy z nawiązywaniem relacji z innymi osobami. Są one związane z trudnościami w zakresie komunikacji oraz z unikaniem bliskości, np. niechęcią do przytulania, trzymania kogoś za rękę. Zaburzenia integracji sensorycznej powodują często niepokój, kiedy przebywa się w grupie. Partnerzy i przyjaciele takiej osoby mogę nie rozumieć ich reakcji i chęci do wycofywania się, unikania wydarzeń społecznych. 
   
• Trudności ze zdrowiem fizycznym i psychicznym. Osobom z zaburzeniami integracji sensorycznej towarzyszą: przewlekłe zmęczenie, bóle psychosomatyczne, problemy ze snem czy niskie poczucie własnej wartości. Sprzyja to wpadaniu w uzależnienie od alkoholu, jedzenia czy elektroniki. 
   

W tym momencie powinno się nasuwać pytanie dotyczące przyczyn, dla których te osoby nie zostały wcześniej objęte odpowiednim wsparciem. Sama pracuję z nastolatkami i osobami dorosłymi i często zastanawiam się nad tą kwestią. Bardzo istotne jest to, że integracja sensoryczna, pomimo swojej już dość długiej historii, zaczęła być bardziej popularna w ciągu ostatnich kilku lat. Dopiero od niedawna rodzice są bardziej świadomi i szukają odpowiedzi na pytania dotyczące przyczyn takich czy innych zachowań swoich dzieci. Nawet nauczyciele nie byli wcześniej świadomi, że takie trudności mogą się pojawiać i jakie są ich dokładne konsekwencje w późniejszym życiu. Dlatego wiele problemów bagatelizowano lub przypisywano innym zaburzeniom. Również pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole nie była realizowana na takim poziomie, jak to ma miejsce obecnie. Dzieci przechodziły z klasy do klasy, często tracąc pogodę ducha, poczucie własnej wartości i wycofując się z relacji z rówieśnikami. Na szczęście obecnie możliwe jest udzielenie odpowiedniego wsparcia nastolatkom, a nawet osobom dorosłym, jednak konieczne jest zrozumienie specyfiki zaburzeń integracji sensorycznej w tym wieku. Należy mieć świadomość, że nastolatek często maskuje trudności sensoryczne, zazwyczaj poprzez takie zachowania, jak: wycofanie, unikanie pewnych aktywności czy mocne napinanie swojego ciała. 

Jak zaplanować terapię?

Trzeba się w tym miejscu zastanowić, jak można zaplanować terapię integracji sensorycznej, żeby odpowiadała ona aktualnym trudnościom nastolatka, ale również była dla niego atrakcyjna, a nie infantylna. Przede wszystkim należy z młodym człowiekiem szczerze porozmawiać, najpierw o jego trudnościach, a potem o oczekiwaniach. Warto też wyjaśnić, czym jest terapia integracji sensorycznej i na czym ona polega. W swoich wyjaśnieniach należy opierać się na jasnych i konkretnych komunikatach. Troszkę inaczej wygląda sprawa, gdy trafia do nas nastolatek z niepełnosprawnością intelektualną...