Traumatyczne doświadczenia w dzieciństwie, takie jak: przewlekła hospitalizacja, operacje medyczne, izolacja od rodziny, a także przemoc czy zaniedbanie, mogą doprowadzić do zaburzeń rozwoju sensorycznego i emocjonalnego. Zaburzenia te często manifestują się w postaci dysregulacji afektywnej, problemów z koncentracją, trudności w relacjach społecznych oraz somatyzacji. W literaturze neuropsychologicznej wskazuje się, że u dzieci po przebytych traumach dochodzi do zakłócenia funkcjonowania osi HPA (podwzgórze–przysadka–nadnercza), nadreaktywności ciała modzelowatego oraz osłabienia funkcji przedczołowych struktur mózgu. Terapia integracji sensorycznej jest stosowana w pracy z dziećmi z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego. Celem terapii jest poprawa zdolności mózgu do modulowania, organizowania i interpretowania informacji sensorycznych, co daje adekwatną odpowiedź adaptacyjną. Pojawia się coraz więcej doniesień o skuteczności tej terapii również w pracy z dziećmi po traumie.
POLECAMY
Trauma i jej wpływ na rozwój sensoryczny dziecka
Doświadczenia traumatyczne we wczesnym dzieciństwie zaburzają rozwój struktur limbicznych i korowych odpowiedzialnych za przetwarzanie bodźców sensorycznych, regulację emocjonalną oraz reakcje adaptacyjne. W konsekwencji może dojść do nadwrażliwości lub podwrażliwości sensorycznej oraz trudności w integracji wielozmysłowej. Hospitalizacja, szczególnie w warunkach intensywnej terapii, często wiąże się z ekspozycją na nieprzewidywalne, bolesne bodźce i ograniczoną stymulacją pozytywną, co zwiększa ryzyko zaburzeń przetwarzania sensorycznego.
Terapia SI w kontekście traumy – podstawy teoretyczne
Terapia ta bazuje na założeniu, że układ nerwowy ma zdolność plastyczną, która pozwala na reorganizację neuronalną w odpowiedzi na kontrolowaną, dostosowaną stymulację. Interwencje terapeutyczne są oparte na aktywnościach ruchowych, proprioceptywnych, dotykowych i przedsionkowych. Istotne znaczenie ma aspekt motywacji wewnętrznej oraz dobrowolne zaangażowanie dziecka w zadania.
Terapia SI w kontekście traumy – dowody empiryczne
Badania z ostatnich lat wskazują, że dzieci z historią traumy przejawiają korzyści z zastosowania terapii SI objawiające się poprawą regulacji emocjonalnej, zmniejszeniem objawów lękowych i poprawą funkcji wykonawczych. Integracja sensoryczna wpływa również na obniżenie poziomu kortyzolu oraz poprawę współczynnika HRV (Heart Rate Variability), co może świadczyć o lepszym funkcjonowaniu autonomicznego układu nerwowego.
Neurobiologiczne korelaty działania SI u dzieci po traumie
Mechanizmy neurobiologiczne stojące za skutecznością terapii integracji sensorycznej u dzieci po traumatycznych doświadczeniach opierają się na zdolności mózgu do neuroplastyczności oraz regulacji autonomicznego układu nerwowego. Trauma, zwłaszcza wczesnodziecięca, może prowadzić do zaburzeń funkcjonowania struktur, takich jak: ciało migdałowate, hipokamp oraz kora przedczołowa, co przekłada się na trudności w przetwarzaniu emocji i bodźców sensorycznych. Terapia SI, poprzez celowaną stymulację receptorów przedsionkowych, proprioceptywnych i dotykowych, wspiera reorganizację sieci neuronalnych oraz adaptacyjne zmiany w układzie nerwowym. Badania obrazowe (fMRI, EEG) wskazują na wzrost aktywności w obszarach odpowiedzialnych za regulację sensoryczną i emocjonalną po terapii SI. Ponadto zmniejszenie poziomu kortyzolu oraz poprawa parametrów zmienności rytmu serca (HRV) potwierdzają wpływ terapeutyczny na oś HPA i autonomiczny układ nerwowy. W kontekście teorii poliwagalnej Stephena Porgesa terapia SI może wzmacniać aktywność nerwu błędnego, co sprzyja poczuciu bezpieczeństwa i obniża reakcje lękowe typowe dla dzieci po traumie. Poprzez poprawę regulacji neurofizjologicznej terapia...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
