Wywiad jako kluczowa forma zbierania informacji w diagnostyce sensorycznej

PUŁAPKI DIAGNOSTYCZNE

Diagnoza procesów integracji sensorycznej przeprowadzana jest według określonych procedur. Przed przeprowadzaniem procedury diagnostycznej niezbędnym elementem jest zebranie wywiadu z rodzicem/opiekunem dziecka. Wywiad – jako forma zebrania najistotniejszych informacji o rozwoju i funkcjonowaniu dziecka – będzie jednym z czynników wpływających na ocenę pacjenta. Jak prawidłowo zebrać i wykorzystać w procesie diagnostycznym informacje zebrane podczas wywiadu?

Diagnoza przeprowadzana jest standaryzowanymi testami. Standaryzacja ta jest zależna od wieku pacjenta. Dzieci po­­wyżej 4. roku życia diagnozowane są za pomocą Południowokalifornijskich Testów Integracji Sensorycznej oraz Polskich Standaryzowanych Testów Integracji Sensorycznej. Oba te narzędzia wymagają przestrzegania procedury prowadzenia testów oraz – w przypadku Polskich Standaryzowanych Testów Integracji Sensorycznej – wykorzystania skrzyni z pomocami niezbędnymi do przeprowadzenia diagnozy. Oba testy wymagają ukończenia szkolenia umożliwiającego diagnozowanie pacjentów wyżej wymienionymi narzędziami. U dzieci młodszych – od 11. miesiąca życia do 4 lat – podczas diagnozy możemy skorzystać z systemu KATIS. Jest to pierwszy na świecie program diagnostyczno-terapeutyczny stworzony dla dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej. Do przeprowadzania diagnozy za pomocą systemu KATIS wymagane jest ukończenie kursu umożliwiającego pracę tym systemem oraz zakup standaryzowanych pomocy. W celu przeprowadzenia diagnozy wykorzystujemy też wypełniane przez rodzica/opiekuna kwestionariusze sensomotoryczne dostosowane do wieku pacjenta i oceniające rozwój dziecka zgodnie z normami rozwojowymi występującymi w danej grupie wiekowej. Zarówno testy diagnostyczne, jak i kwestionariusze sensomotoryczne są podstawowymi składowymi oceny procesów rozwoju funkcji sensorycznych u danego dziecka. 

W mojej ocenie istotnym i niezbędnym narzędziem w procesie diagnostycznym jest prawidłowo przeprowadzony wywiad z rodzicem/opiekunem dziecka. Niestety, prowadzenie wywiadu i zbieranie informacji o obrazie funkcjonowania i trudnościach dziecka nie jest ustandaryzowane. Forma przeprowadzenia diagnozy oraz składowe czasowe jej wykonania zależne są od poszczególnych placówek terapeutycznych. Każdy gabinet, przychodnia czy placówka sama wyznacza sobie kanony przeprowadzania diagnozy. Liczba spotkań, ich rodzaj oraz forma przekazywania diagnozy (ustna czy pisemna) wyznaczane są indywidualnie dla każdej placówki. Każdy terapeuta potrzebuje inną ilość czasu na przeprowadzenie badania, zależne to jest w dużej mierze od doświadczenia terapeuty, a także możliwości rozwojowych pacjenta. 

Dobre praktyki prowadzenia wywiadu z rodzicem/opiekunem dziecka

W mojej praktyce najlepiej sprawdza się następujący model:

  1. Przesłanie wywiadu terapeutycznego do rodzica/opiekuna wraz z kwestionariuszem sensomotorycznym odpowiednim do wieku dziecka. 
  2. Spotkanie z rodzicami/opiekunami w celu omówienia odesłanego wywiadu i kwestionariusza oraz rozmowy z rodzicem/opiekunem na temat treści i odpowiedzi w nim zawartych.
  3. Spotkanie diagnostyczne z dzieckiem. Przeprowadzenie badania diagnostycznego odpowiednio dobranego do wieku dziecka. Wykonanie prób obserwacji dziecka. Obserwacja swobodnej aktywności dziecka na sali terapeutycznej. Przeprowadzanie obserwacji dziecka z wykorzystaniem dodatkowych narzędzi terapeutycznych, którymi dany diagnosta dysponuje oraz do wykonania których ma odpowiednie uprawnienia, a umożliwiających wykonanie poszerzonej oceny dziecka. Ważne jest, że dodatkowe obserwacje nie powinny być zawarte w treści diagnozy, a jedynie w dodatku – jako dodatkowe obserwacje. Diagnosta decydujący się na przeprowadzenie dodatkowych obserwacji musi mieć niezbędne kwalifikacje umożliwiające ich przeprowadzenie.
  4. Analiza zdobytych przez terapeutę informacji z wywiadu, kwestionariusza sensomotorycznego, testów diagnostycznych i obserwacji klinicznej. Wykonanie obliczeń, wyciągnięcie wniosków i postawienie diagnozy na podstawie zebranych danych. 
  5. Przekazanie diagnozy rodzicowi/opiekunowi wraz z opisem poszczególnych składowych. Wymienienie zaleceń oraz możliwych form terapii. Na prośbę rodzica/opiekuna możliwe jest otrzymanie dokumentu diagnozy pisemnej z podpisem (w niektórych gabinetach forma pisemna diagnozy jest dodatkowo płatna). 

Dla mnie jako diagnosty wywiad dotyczący dziecka jest pierwszym „obrazem” jego funkcjonowania oraz trudności. Zapoznanie się z nim powinno dać mi pierwszy opis dziecka. To rodzic/opiekun będący z dzieckiem od urodzenia da nam najlepszy opis jego funkcjonowania, który potem możemy zweryfikować podczas spotkań diagnostycznych z dzieckiem. Najlepszą formą odpowiedzi na pytania zawarte w wywiadzie jest wypełnienie go przez obojga opiekunów dziecka (gdy jest taka możliwość). W tej najbardziej dla nas komfortowej sytuacji otrzymujemy obraz funkcjonowania dziecka od obojga rodziców/opiekunów. W przypadku dzieci adopcyjnych zbieramy informacje o rozwoju dziecka od momentu przekazania go rodzicom oraz możliwe informacje z ośrodka adopcyjnego o wcześniejszym rozwoju dziecka 

Rodzic/opiekun mający możliwość wypełnienia wywiadu w domu ma mniejszą dozę „stresu” wynikającego z formy „przepytywania” go w obecności terapeuty, ma także możliwość posiłkowania się chociażby książeczką zdrowia dziecka, filmami i zdjęciami z jego funkcjonowania lub także wypisami np. z szpitali, gdy odpowiada na pytanie dotyczące chorób i hospitalizacji. Pierwsze spotkanie rodzica/opiekuna z terapeutą powinno odbyć się w dogodnych warunkach, w możliwie spokojnym miejscu w gabinecie. Ważne jest, by w momencie omawiania wywiadu rodzicowi/opiekunowi nie towarzyszyło dziecko. Podczas wywiadu rodzic/opiekun powinien mieć także możliwość przekazania terapeucie do wglądu pozostałych opinii i dokumentów dotyczących funkcjonowania dziecka. 

Każdy terapeuta w swojej pracy stale poszerza wywiad o dodatkowe pytania,...

Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI