Według kwalifikacji diagnostycznej DC: 0–5 zaburzenia przetwarza sensorycznego diagnozuje się, gdy u małego dziecka pojawiają się zachowania, które mogą być odzwierciedleniem nieprawidłowości w regulowaniu napływających bodźców sensorycznych. Zachowania te mogą wywoływać dystres lub zakłócać codzienne funkcjonowanie małego dziecka. Zaburzenia te występują w niemowlęctwie i wczesnym dzieciństwie, ale istnieją dowody, że mogą utrzymywać się w pierwszych latach życia.
Diagnoza integracji sensorycznej składa się z następujących procesów: wywiadu zebranego od rodziców/opiekunów dziecka, obserwacji spontanicznych aktywności dziecka na sali diagnostycznej, przeprowadzeniu prób obserwacji klinicznej oraz baterii standaryzowanych testów (Testów Południowokalifornijskich SI, Polskich Testów Integracji Sensorycznej, Systemu Katis, Sensory Integration Praxis Tests, Southern California Postrotary Nystagmus Test, Southern California Motor Accuracy Test, Test of Sensory Functions in Infants – TSFI i wiele innych). Testy to jednak nie wszystko!
Wczesne wykrywanie zaburzeń sensomotorycznych u dzieci to jeden z priorytetów pracy terapeuty integracji sensorycznej. Stanowi fundament zaopiekowania się dzieckiem oraz jego rodziną. Pozwala zwrócić uwagę otoczenia na rodzaj i skalę problemów, z jakimi przyjdzie się zetknąć pacjentowi oraz jego rodzinie podczas rozwoju ontogenetycznego.
Systematyzacja autyzmu i jego miejsce w klasyfikacji chorób wciąż podlegają ewolucji. Mimo że już Kanner opisywał specyficzne zachowania dzieci z autyzmem wynikające z zaburzeń procesów integracji sensorycznej, to dopiero w 2013 r. w klasyfikacji DSM-5 (ang. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) po raz pierwszy wprowadzono do kryteriów diagnostycznych ASD nadwrażliwość lub podwrażliwość na bodźce sensoryczne oraz nietypowe zainteresowania sensoryczne. Zrezygnowano w niej z określenia „całościowe zaburzenie rozwoju” na rzecz „zaburzeń ze spektrum autyzmu” (ang. Autism Spectrum Disorders, ASD), które obejmują: autyzm, zespół Aspergera oraz całościowe zaburzenia rozwoju niezdiagnozowane inaczej. Ponadto wprowadzono trójstopniową klasyfikację (od L1 do L3) w zależności od nasilenia objawów oraz stopnia ich wpływu na funkcjonowanie [1].
Do naszych gabinetów terapeutycznych trafiają dzieci w różnym wieku. Jeśli mają one powyżej czterech lat, to proces diagnostyczny jest w pełni uporządkowany. Istnieją konkretne próby, testy i działania, które pozwalają określić rodzaj i charakter zaburzeń występujących u dziecka. Co jednak, gdy do gabinetu przychodzą rodzice z dziećmi młodszymi, które mają kilka lub kilkanaście miesięcy? Jak wówczas właściwie przeprowadzić diagnozę? Na co zwrócić uwagę? Czym kierować się w czasie obserwacji dzieci? Te pytania coraz częściej zaprzątają głowę terapeutów i diagnostów. Konieczne więc staje się dokładne przeanalizowanie tego, w jaki sposób można pracować z małymi dziećmi.
Diagnoza procesów integracji sensorycznej przeprowadzana jest według określonych procedur. Przed przeprowadzaniem procedury diagnostycznej niezbędnym elementem jest zebranie wywiadu z rodzicem/opiekunem dziecka. Wywiad – jako forma zebrania najistotniejszych informacji o rozwoju i funkcjonowaniu dziecka – będzie jednym z czynników wpływających na ocenę pacjenta. Jak prawidłowo zebrać i wykorzystać w procesie diagnostycznym informacje zebrane podczas wywiadu?
