Terapia ręki to proces długotrwałych oddziaływań nastawionych na pomoc dziecku, na niwelowanie jego trudności, przyczyn i objawów niepowodzeń. Terapia ta wymaga dokładnej diagnozy przyczyn trudności i po jej przeprowadzeniu – dopasowania konkretnych działań. Rolą terapeuty pracującego według programu terapii ręki (PTR) jest dopasowanie do dziecka odpowiednich pomocy, przyrządów, stymulacji oraz zaleceń.
Autor: Marta Latek-Szałkucka
Terapeutka i diagnostka Integracji Sensorycznej, terapeutka i diagnostka INPP, terapeutka i diagnostka integracji bilateralnej, terpautka NDT Bobath, fizjoterapeutka, pedagożka specjalna.
Podczas prowadzenia terapii integracji sensorycznej wykorzystujemy stymulacje wzmacniające mięśnie posturalne oraz ćwiczenia równoważne. Po ocenie przez fizjoterapeutę postawy dziecka dostajemy wytyczne, jakie ćwiczenia powinniśmy prowadzić u danego dziecka. Dane ćwiczenia możemy wykonywać, korzystając ze sprzętów rehabilitacyjnych: taśm oporowych, poduszek sensorycznych (równoważnych) oraz piłek rehabilitacyjnych.
Linia środka ciała to linia, która przebiega przez nasze czoło, nos, brodę, mostek i pępek. Jest to linia dzieląca nasze ciało na dwie części. Jak prawidłowo wykonywać masaż niemowlaków?
Diagnoza integracji sensorycznej umożliwia prawidłowe określenie trudności dziecka oraz – w następstwie wysnutych wniosków – wyznaczenie celów terapeutycznych bliższych i dalszych. Analizując poszczególne zmysły wg modelu klasyfikacji zaburzeń przetwarzania sensorycznego wg Miller, zaburzenia te dzielimy na trzy podgrupy: zaburzenia modulacji sensorycznej, do których należy: nadreaktywność sensoryczna, podreaktywność sensoryczna oraz poszukiwanie sensoryczne wrażeń; zaburzenia ruchowe o bazie sensorycznej, z podziałem na zaburzania posturalne oraz dyspraksję, oraz zaburzenia różnicowania sensorycznego w obszarze konkretnych zmysłów. Co dalej?
Według kwalifikacji diagnostycznej DC: 0–5 zaburzenia przetwarza sensorycznego diagnozuje się, gdy u małego dziecka pojawiają się zachowania, które mogą być odzwierciedleniem nieprawidłowości w regulowaniu napływających bodźców sensorycznych. Zachowania te mogą wywoływać dystres lub zakłócać codzienne funkcjonowanie małego dziecka. Zaburzenia te występują w niemowlęctwie i wczesnym dzieciństwie, ale istnieją dowody, że mogą utrzymywać się w pierwszych latach życia.
Proces diagnozy integracji sensorycznej – kluczowe etapy i metody
Diagnoza integracji sensorycznej składa się z następujących procesów: wywiadu zebranego od rodziców/opiekunów dziecka, obserwacji spontanicznych aktywności dziecka na sali diagnostycznej, przeprowadzeniu prób obserwacji klinicznej oraz baterii standaryzowanych testów (Testów Południowokalifornijskich SI, Polskich Testów Integracji Sensorycznej, Systemu Katis, Sensory Integration Praxis Tests, Southern California Postrotary Nystagmus Test, Southern California Motor Accuracy Test, Test of Sensory Functions in Infants – TSFI i wiele innych). Testy to jednak nie wszystko!
Diagnostyka i terapia dzieci w wieku 0–2 lata wymaga znajomości norm prawidłowego rozwoju psychomotorycznego. Monitorowanie odstępstw od norm umożliwia rozpoczęcie diagnostyki oraz wdrożenie form stymulacji dziecka, poprawiając jego funkcjonowanie oraz umożliwiając rodzicom komfort opieki nad dzieckiem.
Szacuje się, że nawet 30% dzieci w wieku szkolnym prezentuje zaburzenia integracji sensorycznej. Liczba ta nie jest doszacowana, ponieważ nie mamy możliwości pomiarowych dotyczących liczby dzieci z zaburzeniami sensorycznymi w środowisku szkolnym. Jak realnie pomóc im w funkcjonowaniu w szkolnej przestrzeni?
Integracja sensoryczna jest procesem przebiegającym bardzo indywidualnie i zależnym od wielu składowych. Dziecko mające diagnozę integracji sensorycznej, w przebiegu której stwierdzone zostały zaburzenia przetwarzania sensorycznego, skierowane zostaje na indywidualne zajęcia dostosowane do potrzeb dziecka. Integracja sensoryczna powinna być także stymulowana w warunkach domowych. Rodzic powinien – według wskazań terapeuty prowadzącego – stosować ćwiczenia i zabawy rozwijające dane funkcje u dziecka. Ćwiczenia powinny być wykonywane we wskazanych przez terapeutę odstępach czasowych. Co w tym zakresie warto podpowiedzieć rodzicom?
Diagnoza procesów integracji sensorycznej przeprowadzana jest według określonych procedur. Przed przeprowadzaniem procedury diagnostycznej niezbędnym elementem jest zebranie wywiadu z rodzicem/opiekunem dziecka. Wywiad – jako forma zebrania najistotniejszych informacji o rozwoju i funkcjonowaniu dziecka – będzie jednym z czynników wpływających na ocenę pacjenta. Jak prawidłowo zebrać i wykorzystać w procesie diagnostycznym informacje zebrane podczas wywiadu?