U dzieci często występuje bez konkretnej etiologii, natomiast u dorosłych – najczęściej w przebiegu urazowych uszkodzeń lub chorób neurodegeneracyjnych. Dyspraksja bowiem jest zauważalna od początku rozwoju psychoruchowego dziecka i charakteryzuje się niepoprawnym wykonywaniem wyuczonych i niewyuczonych czynności. Dotyczy więc istotnej umiejętności, która koreluje z funkcjonowaniem codziennym, koordynacją, równowagą, uprawianiem sportu, czynnościami motorycznymi czy posługiwaniem się pojazdami w orientacji wzrokowo-przestrzennej.
POLECAMY
Wyróżnia się trzy podtypy dyspraksji występującej na innych płaszczyznach
- Dyspraksja w obszarze motoryki dużej. Objawia się nieprawidłowościami w obszarze kontroli i stabilizacji postawy. Wpływa na opóźnienie rozwoju psychoruchowego, a co się z tym wiąże – z zaburzeniami sensorycznymi, między innymi z somatognozją. Wiąże się to z nasilającymi się sytuacjami, w których osoba potyka się o inne osoby czy przedmioty. Gdy mowa o starszych osobach, trudności te zauważa się podczas aktywności sportowych czy zajęć wychowania fizycznego. W związku z tym, że najczęściej osoby takie mniej potrafią radzić sobie w grach lub ćwiczeniach zespołowych, często są izolowane od społeczeństwa, a także spada ich poziom samooceny.
- Dyspraksja w zakresie motoryki małej. Manifestuje się trudnościami w wykonywaniu wszelkich czynności odbywających się w zakresie ręki, tj.: lepienie, wycinanie, malowanie, rysowanie, sznurowanie, zawiązywanie butów. W tym przypadku widoczne są trudności także w obszarze koordynacji wzrokowo-ruchowej. Pierwsze wzorce patologiczne można zaobserwować przed 12. miesiącem życia, kiedy to dziecko ma niejakie trudności, np. z sięganiem, chwytaniem, trzymaniem drobnych elementów, a także rotacją przedramienia. W późniejszym czasie widoczne są trudności i niechęć do typowych zajęć edukacyjno-szkolnych, używania narzędzi pisarskich i kreślarskich, jak również niezdarność w wykonywaniu bazowych umiejętności samoobsługowych.
- Dyspraksja oralna. To zaburzenia w wykonywaniu ruchów artykulacyjnych o typie celowym, precyzyjnych ruchów, które można ocenić i określić w jamie ustnej. Aby cały narząd mowy pracował prawidłowo, oprócz doskonale działającego aparatu mowy, aparatu fonacyjnego i aparatu artykulacyjnego, istotny jest niepatologiczny wzorzec w zakresie stabilizacji posturalnej oraz dystrybucji napięcia mięśniowego. Ponadto w przypadku dyspraksji można zaobserwować również nieprawidłowości w zakresie funkcji prymarnych, jak: żucie, połykanie czy też karmienie na początkowych etapach rozwoju dziecka.
Można określić, iż osoba, u której zdiagnozowaną trudności dyspraktyczne, charakteryzuje się niemożnością wykonywania celowych i przemyślanych ruchów od początku do końca i w sposób płynny, skoordynowany, ekonomiczny, a także zachowując daną kolejność motoryczną, co ściśle związane jest także z nieprawidłowościami planowania motorycznego oraz organizacji przestrzennej.
Rozważając kwestię ćwiczeń fizycznych, należy zdawać sobie sprawę z mnogości obszarów, które są dotknięte omawianym schorzeniem.
Należą do nich między innymi:
- motoryka duża,
- motoryka mała,
- umiejętności społeczne,
- koncentracja i skupienie,
- umiejętności wzrokowo-motoryczne (Platt, 2016).
Dobrze dobrany program ćwiczeń fizycznych będzie rozwijał w pewnym stopniu każdy z wyżej wymienionych obszarów. Należy również pamiętać, że w przypadku pracy z dziećmi warto wprowadzać elementy zabaw ruchowych, aby zajęcia były dla nich atrakcyjniejsze.
W czasie zajęć ruchowych należy zwrócić uwagę na kilka aspektów organizacyjnych, które ułatwią zarówno pracę prowadzącemu, jak i ćwiczenia dzieciom. Dodatkowo wpłyną pozytywnie na bezpieczeństwo zajęć.
- Strój do ćwiczeń
Dzieci na początkowym etapie terapii mogą niechętnie uczęszczać na zajęcia ruchowe, dlatego na samym początku nie powinno się od nich wymagać stroju sportowego (Platt, 2016). Strój do ćwiczeń powinien być wygodny, pozwalający na pełną swobodę ruchu, nie powinien prowadzić do przegrzania dziecka w czasie wykonywania intensywniejszych ćwiczeń. Wraz z postępami w rozwoju umiejętności ruchowych warto zacząć przekonywać dzieci do przynoszenia stroju na zmianę.
- Miejsce ćwiczeń
Należy zwrócić uwagę przede wszystkim na bezpieczeństwo miejsca, w którym odbywają się zajęcia. Prowadzący powinien przed zajęciami skontrolować, czy na podłodze nie znajdują się przedmioty lub substancje pogarszające przyczepność i czy w obrębie miejsca ćwiczeń nie ma wystających lub ostrych krawędzi. W czasie zajęć w terenie należy zwrócić uwagę na to, czy w obrębie miejsca ćwiczeń nie ma głębokich dziur, pokruszonego szkła czy też pokrzyw.
- Nadzór
Prowadzący zajęcia powinien nieustannie obserwować ćwiczące dzieci i przewidywać ewentualne niebezpieczne sytuacje. Dobrym nawykiem je...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
