Dział: HOLISTYCZNE PODEJŚCIE

Wspomaganie rozwoju – zwłaszcza wczesne – to pojęcie, które zdobyło w ostatnich latach wielką popularność. Wynika to z dostrzeżenia niewykorzystania potencjału rozwojowego większości ludzi, a optymalny czas inwestycji w rozwój przypadać powinien na wczesne lata – wskazuje się szczególnie znaczenie pierwszych 3–5 lat życia. Przy tym warto zwrócić uwagę, że pojęcie wspomagania może dotyczyć zarówno rozwoju prawidłowego, jak i zaburzonego (Dryden, Vos, 2003; Podgórska-Jachnik, 2009). W tym pierwszym przypadku wspomaganie odgrywa rolę intensyfikującą, przyspieszającą, optymalizującą rozwój, zaś w tym drugim – optymalizującą, ale także korekcyjno-kompensacyjną. Jak zatem wspomagać rozwój małego dziecka? 

Często słyszymy informacje o dzieciach z zespołem Downa, że są niezdarne ruchowo czy mało inteligentne. Historia Tymka pokazuje, że może być jednak inaczej. Całe otoczenie dziecka oraz specjaliści mogą bowiem wpłynąć na rozwój dziecka z tego typu zaburzeniami, jego sukcesy, a przede wszystkim lepsze funkcjonowanie społeczne. Jak działać efektywnie?
 

Zespół Downa to zaburzenie rozwojowe, w którym dodatkowy materiał genetyczny prowadzi do zaburzeń metabolicznych, charakterystycznych cech fenotypowych, wad narządów wewnętrznych, dymorfizmu tkankowego oraz obniżonego poziomu funkcjonowania intelektualnego (Pueschel, 2009). Co to znaczy dla nas – rodziców, terapeutów, nauczycieli? A co dla samych dzieci z zespołem Downa? Jak dodatkowy chromosom może wpływać na ich rozwój i codzienne funkcjonowanie? W jaki sposób powinniśmy wspierać ich edukację i społeczną inkluzję?

Doskonale wiemy, że dotyk jest najważniejszy ze wszystkich zmysłów, bo nie można go niczym zastąpić. Dotyk może kompensować brak innych zmysłów (np. wzroku – czytanie Brailem; słuchu – odczuwanie wibracji), ale żaden ze zmysłów nie skompensuje braku dotyku. Ciekawostką jest, że nie możemy bez niego żyć, ale możemy też nim skrzywdzić. 

Współczesne dzieci, nie tylko te uczęszczające na terapię SI, są często zestresowane, pobudzone, impulsywne, mają trudności ze skupieniem uwagi. Czy możemy im pomóc?

Diagnoza integracji sensorycznej umożliwia prawidłowe określenie trudności dziecka oraz – w następstwie wysnutych wniosków – wyznaczenie celów terapeutycznych bliższych i dalszych. Analizując poszczególne zmysły wg modelu klasyfikacji zaburzeń przetwarzania sensorycznego wg Miller, zaburzenia te dzielimy na trzy podgrupy: zaburzenia modulacji sensorycznej, do których należy: nadreaktywność sensoryczna, podreaktywność sensoryczna oraz poszukiwanie sensoryczne wrażeń; zaburzenia ruchowe o bazie sensorycznej, z podziałem na zaburzania posturalne oraz dyspraksję, oraz zaburzenia różnicowania sensorycznego w obszarze konkretnych zmysłów. Co dalej?

Czy zastanawialiście się kiedyś, co najszybciej wpływa na zmianę postawy/nastawienia/emocji dziecka? Co może zadziałać i przynieść efekt prawie od razu? Co zrobić, by zestresowane, wystraszone czy zmęczone dziecko było gotowe do interakcji, zabawy i współpracy? Od stymulacji którego zmysłu warto rozpocząć terapię?

Czy integracja sensoryczna zniweluje wszystkie trudności dzieci? Nie, oczywiście, że nie, bo przyczyny trudności mogą być różne i warto do nich dotrzeć. Jednak im szersza wiedza, umiejętności i doświadczenie terapeuty, jego uważność na potrzeby dziecka, jego trudności i wyzwania, tym skuteczniej można pomóc dziecku. Umiejętność budowania relacji i dobrania aktywności w taki sposób, by dziecko w przyjaznej atmosferze doświadczało takich wyzwań, które poprzez regulację układu nerwowego przyniosą jak najwięcej korzyści, to wyzwanie, które warto podjąć. Warto więc mieć szeroki wachlarz narzędzi/ćwiczeń, które będą wspierały dziecko. I nie zapominajmy przy tym, że naszym celem jest jak najbardziej kompleksowe wsparcie dziecka, a nie „walka” z jego nadpobudliwością, nadruchliwością czy różnymi trudnościami.