Diagnoza jest właściwie najważniejszym procesem – pozwala nam rozpoznać trudności dziecka i ustalić kolejne działania terapeutyczne. Powinna być ona przeprowadzona w rzetelny sposób. Podstawowym krokiem, który trzeba wyznaczyć do realizacji, jest przeprowadzenie wywiadu z rodzicami. Jest on niezbędnym narzędziem do określenia tego, jak dziecko jest postrzegane przez swoich bliskich, co dla nich jest największą trudnością, z czym oni się borykają i w jakich obszarach chcieliby uzyskać wsparcie. Nie da się jednak ukryć, że jest to bardzo często ich subiektywny punkt widzenia i nie zawsze te trudności, z którymi przychodzą do nas rodzice, są tymi, które powinniśmy od samego początku terapeutyzować.
Autor: Justyna Kapuścińska-Kozakiewicz
Prowadzenie terapii integracji sensorycznej przynosi dużo satysfakcji, ale stanowi też nie lada wyzwanie. Okazuje się bowiem, że w codziennej pracy konieczne jest holistyczne spojrzenie na każde dziecko, które trafia na diagnozę czy terapię. Dzięki takiemu działaniu jesteśmy w stanie poznać dzieci, ich potrzeby i możliwości oraz wykorzystać na zajęciach takie metody czy formy pracy, żeby były one nie tylko dobre terapeutycznie, ale również atrakcyjne dla naszych małych pacjentów. Bardzo dobrze sprawdza się w wielu przypadkach połączenie zajęć integracji sensorycznej z arteterapią. Dlaczego tak się dzieje? Jakie to daje efekty? Jakie aktywności można dzieciom wówczas zaproponować? Poniżej postaram się odpowiedzieć na wszystkie te pytania.
W gabinecie terapeutycznym często stajemy przed dużymi wyzwaniami, jeśli chodzi o znalezienie form i metod pracy, które będą odpowiednie dla trafiających do nas dzieci. Trudności jednak pojawiają się również, gdy dziecko nie chce z nami współpracować, nie odpowiada na zadawane mu pytania, wycofuje się z kontaktu. Często wydaje nam się, że jest to spowodowane nadmierną nieśmiałością. Jednak może się okazać, że to zdecydowanie coś więcej i dziecko może mieć mutyzm wybiórczy. Co nas powinno zaniepokoić w zachowaniu dziecka? Kiedy zasugerować rodzicom pogłębioną diagnozę? Jak z takim dzieckiem pracować na zajęciach sensorycznych? Na te pytania postaram się odpowiedzieć w tym artykule.
Oprócz sprzętów podwieszanych, na sali do integracji sensorycznej powinny znaleźć się również inne przedmioty, które będą wpływały na rozwój dziecka i jednocześnie będą stymulowały poszczególne zmysły. Wszelkiego rodzaju układanki, puzzle, sortery, materiały plastyczne dość mocno uatrakcyjniają zajęcia i sprawiają, że dziecko chce aktywnie brać w nich udział. Okazuje się również, że nieodzownymi pomocami są jeżyki sensoryczne, dyski sensoryczne i ścieżki sensoryczne. Mają one wszechstronne zastosowanie. Poniżej przedstawiono kilka przykładów różnych aktywności z ich wykorzystaniem wraz z informacjami na temat tego, na jakie sfery najmocniej wpływają.
Termin high need baby (HNB) odnosi się do niemowląt, które wymagają większej opieki, wsparcia i uwagi niż inne dzieci będące w tym samym wieku, co jest związane z ich bardziej intensywnym reagowaniem na bodźce dochodzące z otoczenia. Często rodzice, którzy trafiają z takim dzieckiem na diagnozę zaburzeń integracji sensorycznej lub na konsultację z terapeutą integracji sensorycznej, borykają się z niską jakością snu u swoich dzieci, ciągłym płaczem czy potrzebą przebywania przez cały czas na rękach. Dzieci te nie lubią zmian, a na obce osoby reagują w bardzo nerwowy sposób. W jaki sposób rozpoznać, że dziecko ma cechy HNB? W jaki sposób pracować z takim dzieckiem? Jak też pomóc rodzicom, którzy bardzo często są wyczerpani i mówią, że nie tak wyobrażali sobie rodzicielstwo? Na te pytania postaram się odpowiedzieć poniżej na podstawie literatury oraz własnego doświadczenia.
Coraz większa liczba dzieci w placówkach, zarówno w przedszkolach, jak i szkołach, posiada opinię z poradni psychologiczno-pedagogicznej dotyczącą specjalnych potrzeb edukacyjnych. Często są one związane z trudnościami w nauce czytania i pisania. Dzieci zazwyczaj są kierowane na diagnozę, ponieważ mylą podobne litery, przekręcają, opuszczają lub dodają litery, sylaby lub całe wyrazy w trakcie przepisywania tekstu lub pisania ze słuchu, mają problem z opanowaniem poprawnej pisowni, popełniają liczne błędy ortograficzne. Mogą także wykazywać większą męczliwość w trakcie wykonywania zadań grafomotorycznych, a poziom graficzny ich pisma jest dość niski. Z jednej strony trudności te mogą być spowodowane dysfunkcjami analizatorów korowych, z drugiej – zaburzeniami w obszarze lateralizacji, ale również zaburzeniami integracji sensorycznej, osłabioną koordynacją wzrokowo--ruchową czy orientacją przestrzenną.
Zajęcia z integracji sensorycznej dedykowane są wszystkim dzieciom, ale w szczególności tym, które mają dodatkowe trudności i zaburzenia. Mowa o dzieciach z niepełnosprawnością intelektualną, zaburzeniami ze spektrum autyzmu, chorobami przewlekłymi czy chorobami genetycznymi. Na szczególną uwagę zasługują w tym ostatnim przypadku dzieci z zespołem Downa. Zespół ten spowodowany jest dodatkowym chromosomem 21 i powoduje szereg nieprawidłowości. Dzieci z zespołem Downa borykają się z niepełnosprawnością intelektualną, problemami medycznymi i nieprawidłową dystrybucją napięcia mięśniowego. Warto więc zastanowić się nad tym, jakie działania należy podjąć, aby wspomóc ich funkcjonowanie przy wykorzystaniu ćwiczeń i aktywności z zakresu integracji sensorycznej.
W diagnozie dziecka nieodzowne jest holistyczne spojrzenie na jego trudności i wielospecjalistyczna współpraca. Bardzo często możemy bowiem zauważyć, że dziecko ma problem ze wzrokiem, słuchem, rozwojem mowy, ale również z prawidłową dystrybucją napięcia mięśniowego. Warto pochylić się nad tym ostatnim zagadnieniem. Trzeba zadać sobie pytanie, czym jest napięcie mięśniowe oraz jakie są konsekwencje obniżonego napięcia mięśniowego u dziecka. To pozwoli nam zrozumieć, jaki wpływ ma ono na rozwój dziecka i rozwój integracji sensorycznej.
Liczba bodźców, z którymi mamy obecnie do czynienia, jest bardzo duża. Powoduje to zmęczenie, trudności z radzeniem sobie z emocjami czy osłabienie koncentracji, pamięci i uwagi. Problem ten dotyczy zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Warto więc podejmować działania, których celem będzie praca nad usprawnieniem tych funkcji. Dzięki temu dzieciom łatwiej będzie się skupić na zajęciach szkolnych, zapamiętywać treści przekazywane przez nauczycieli czy planować działania podejmowane w czasie wolnym.
Diagnoza integracji sensorycznej to skomplikowany i długi proces, w trakcie którego poznajmy dziecko, jego potrzeby sensoryczne i przygotowujemy plan terapii, który ma pomóc dziecku poradzić sobie z trudnościami i poprawić jego funkcjonowanie w codziennym życiu. Żeby to jednak było możliwe, konieczne jest wykorzystanie rzetelnych narzędzi do prowadzenia diagnozy.